Τι είναι ο αλκοολισμός
Ως αλκοολισμός ορίζεται η επαναλαμβανόμενη κατάχρηση αλκοόλ για μεγάλα χρονικά διαστήματα παρά τις τεκμηριωμένες δυσμενείς συνέπειες σε βαθμό που υπάρχει ισχυρή εξάρτηση από αλκοόλ.
Το αλκοόλ είναι μια νόμιμη ψυχοτρόπος εξαρτησιογόνος ουσία με δυνητικά δραματικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου όταν η κατανάλωσή του ξεφεύγει από τα ασφαλή όρια.
Ποσότητες αλκοολ στα ποτά
Για να καταδειχτεί πιο συγκεκριμένα η ποσότητα του αλκοόλ που αξιολογείται ως ασφαλής από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εισάγεται η έννοια της «μονάδας αλκοόλ». Μία μονάδα αλκοόλ (standard unit) ισούται με 8-12gr ή 10-12.7ml καθαρής αιθυλικής αλκοόλης και αντιστοιχεί περίπου σε
- μισό ποτήρι μπύρα (300 ml) ή
- ένα ποτήρι κρασί (12,5 ml) ή
- ένα ποτό whiskey (25 ml).
Για τους άνδρες το ασφαλές όριο θεωρείται ως 21 μονάδες/εβδομ. & έως 4 μονάδες ημερησίως, ενώ για τις γυναίκες 14 μονάδες/εβδομ. & έως 3 μονάδες ημερησίως. Πέρα από τα όρια αυτά ξεκινάει η επιβλαβής χρήση, παρόλο που νέες έρευνες που αφορούν τη συσχέτιση ορισμένων διαταραχών με το αλκοόλ όπως π.χ. ο καρκίνος του μαστού αναφέρουν χαμηλότερα όρια.
Άμεσα συμπτώματα υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ ανάλογα με τις συγκεντρώσεις στο αίμα*:
- 20-30 mg/dl: ↓ κινητικής απόδοσης και ικανότητας σκέψης
- 30-80 mg/dl: Αυξημένα κινητικά και γνωσιακά προβλήματα
- 80-200 mg/dl: Αποδιοργάνωση γνωσιακών ικανοτήτων (↓κρίσης), συναισθηματική αστάθεια, μείωση κοινωνικής λειτουργικότητας και άρση αναστολών, δυσαρθρία, αταξία, αστάθεια στο βάδισμα
- 200-300 mg/dl: Νυσταγμός, κολλώδης ομιλία, διαλείψεις, υπογλυκαιμία, μείωση των αντανακλαστικών
- >300-400 mg/dl: Διαταραγμένα ζωτικά σημεία, αναπνευστική καταστολή, κώμα, θάνατος
*ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις καθώς τα επίπεδα του αλκοόλ στο αίμα εξαρτώνται από το βάρος του ατόμου, το είδος του ποτού και ποικίλους μεταβολικούς παράγοντες
Τα παραπάνω συμπτώματα αποτελούν λίγο πολύ την καθημερινότητα του αλκοολικού
Οικονομικό κόστος αλκοολισμού
Τα στοιχεία μιλούν για ένα ΤΕΡΑΣΤΙΟ κοστος του αλκοολισμού σε οικονομικό επίπεδο.
Στις ΗΠΑ το κόστος της κατάχρησης αλκοόλ υπολογίζεται σε 185 δισεκατομμύρια δολάρια /έτος από τα οποία το μεγαλύτερο ποσοστό προκύπτει λόγω χαμένης εργασιακής παραγωγικότητας και το υπόλοιπο από δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης , έξοδα για ποινικά αδικήματα και τροχαία ατυχήματα!
Στην Ευρώπη το άμεσα μετρήσιμο κόστος που αφορά την απουσία από την εργασία, την ανεργία, τις συνέπειες από τα ατυχήματα και την εγκληματικότητα, υπηρεσίες υγείας, αστυνόμευσης, δικαιοσύνης και πρόνοιας για το 2003 υπολογίστηκε σε 125 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το έμμεσο που αφορά την πρώιμη θνησιμότητα/ νοσηρότητα και την απώλεια παραγωγικότητας γύρω στα 270 δις.
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Πως καταλαβαίνεις ότι είσαι αλκοολικός
Μερικά σημάδια που δείχνουν ότι πιθανώς είσαι αλκοολικός/αλκοολική είναι
- Δεν είστε λειτουργικός/ή στο σπίτι, στη δουλειά
- Χάνετε φιλίες ή αντιμετωπίζετε προβλήματα σχέσης λόγω κατανάλωσης αλκοόλ, αλλά δεν το σταματάτε
- Έχετε νομικά προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ, όπως μια σύλληψη
- Χρειάζεστε αλκοόλ για να χαλαρώσετε ή να νιώσετε αυτοπεποίθηση
- Πίνετε το πρωί ή όταν είστε μόνοι
- Μεθάτε χωρίς να το επιδιώκετε
- Ξεχνάτε συχνά τι κάνατε πίνοντας
- Αρνείστε ότι πίνετε, βρίσκετε δικαιολογίες, κρύβετε τα μπουκάλια ή θυμώνετε όταν σας υποδεικνύουν το πρόβλημα
- Κάνετε τα αγαπημένα σας πρόσωπα να ανησυχούν
Να πούμε εδώ ότι δεν είναι κάθε αλκοολικός σε κακή κατάσταση, αλλά υπάρχει ένα ποσοστό που είναι σχετικά λειτουργικοί (high functioning alcoholics).
Ένας λειτουργικός αλκοολικός μπορεί να μην έχει την εικόνα που θα περιμένατε. Μπορεί να είναι υπεύθυνος και παραγωγικός. Μπορεί να είναι ένας φαινομενικά πρόσχαρος σύζυγος και πατέρας. Θα μπορούσε ακόμη και να είναι επιτυχημένος ή σε θέση ισχύος. Η επιτυχία του μάλιστα μπορεί να οδηγεί τους ανθρώπους να παραβλέπουν το πρόβλημα του.
Θα μπορούσε επίσης να είναι σε άρνηση. Μπορεί να σκεφτεί: «Έχω μια εξαιρετική δουλειά, πληρώνω τους λογαριασμούς μου και έχω πολλούς φίλους. επομένως δεν είμαι αλκοολικός ». Επίσης μπορεί να εφευρίσκει δικαιολογίες όπως: «Πίνω μόνο ακριβό κρασί» ή «Δεν έχω χάσει τα πάντα ή έχω υποστεί αποτυχίες λόγω του αλκοόλ».
Αλλά δεν είναι έτσι στην πραγματικότητα. Κανείς δεν μπορεί να πίνει πολύ και να διατηρεί σημαντικές ευθύνες για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αν κάποιος πίνει πολύ, κάποια στιγμή αργά ή γρήγορα θα υπάρξει τίμημα.
Ποιες συνέπειες έχει ο αλκοολισμός
Οι πιθανές συνέπειες του αλκοολισμού αναφέρονται παρακάτω και πραγματικά «μιλάνε από μόνες τους»!
Να σημειωθεί απλώς ότι για αρκετές από αυτές ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται όταν ο αλκοολικός είναι και καπνιστής (το τσιγάρο είναι επίσης νόμιμη εξαρτησιογόνος ψυχοτρόπος ουσία).
| Ηπατική Νόσος | Κίρρωση Στεάτωση Ηπατίτιδα Καρκίνος Ήπατος |
| Χρόνια Παγκρεατίτιδα | |
| Καρκίνος Παγκρέατος | |
| Πεπτικό Σύστημα | Στοματίτιδα Οισοφαγίτιδα Γαστρίτιδα Έλκος στομάχου/δωδεκαδακτύλου Σύνδρομα δυσαπορρόφησης Καρκίνος γλώσσας, στόματος, φάρυγγα, οισοφάγου |
| Καρδιαγγειακή Νόσος | Μυοκαρδιοπάθεια Αρρυθμίες Αρτηριακή υπέρταση |
| Αιματολογικές Διαταραχές | Αναιμία Λευκοπενία Θρομβοπενία |
| Αναπνευστικό Σύστημα | Αναπνευστική καταστολή επί οξείας μέθης |
| Ηλεκτρολυτικές Διαταραχές | Υπογλυκαιμία Υπεργλυκαιμία Υπονατριαιμία Υπερασβεστιαιμία Υποφωσφαταιμία |
| Καρκίνος του Μαστού | |
| Γεννητικό Σύστημα | Υπογονιμότητα και στα δύο φύλα Διαταραχή στύσης Διαταραχές εμμήνου ρύσεως |
| Διαταραχές Θερμορύθμισης | |
| Λοιμώξεις | |
| Νευρολογικές Διαταραχές | Ηπατική εγκεφαλοπάθεια Χρόνια επίκτητη ηπατοεγκεφαλική εκφύλιση Παγκρεατική εγκεφαλοπάθεια Αλκοολική άνοια/εγκεφαλική ατροφία Μυοπάθεια Κεντρική γεφυρική μυελινόλυση Νόσος Marchiafava-Bignami Σύνδρομο αλκοολικού εμβρύου Επιληπτικές κρίσεις |
| Νευρολογικές λόγω Υποθρεψίας | Σύνδρομο Wernicke-Korsakoff Πελλάγρα Περιφερική Νευροπάθεια Οπτική Νευροπάθεια |
| Τραυματισμός (λόγω ατυχήματος ή επιληπτικών κρίσεων) | Ενδοεγκεφαλική αιμορραγία Επισκληρίδιο αιμάτωμα Υποσκληρίδιο αιμάτωμα Υδροκέφαλος Τραυματισμός νωτιαίου μυελού Συμπιεστικές νευροπάθειες («Παραλύσεις του Σαββατόβραδου») |
Ψυχιατρικές διαταραχές από τον αλκοολισμό
| Εξάρτηση από αλκοόλ | |
| Κατάχρηση από αλκοόλ | |
| Τοξίκωση από αλκοόλ | Η χρήση τόσης ποσότητας αλκοόλ όσης αρκεί για να προκαλέσει στο άτομο ένα σύνολο σωματικών και ψυχικών συμπτωμάτων και σημείων (βλέπε παρακάτω “επιδράσεις ανάλογα τη συγκέντρωση στο αίμα”) |
| Στερητικό Σύνδρομο από αλκοολ | 1. Υπερδραστηριότητα Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (εφίδρωση, ταχυκαρδία) 2. Τρόμος άκρων χειρών 3. Ναυτία ή εμετός 4. Άγχος 5. Αϋπνία 6. Ψυχοκινητική διέγερση 7. Παροδικές οπτικές, κοιναισθητικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις 8. Επιληπτικές κρίσεις grand mal |
| Παραλήρημα τοξίκωσης από αλκοόλ | |
| Παραλήρημα στέρησης αλκοόλ (ΤΡΟΜΩΔΕΣ ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ ΜΕ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ 10%) | |
| Προκαλούμενη από αλκοόλ εμμένουσα άνοια | |
| Προκαλούμενη από αλκοόλ αμνησιακή διαταραχή | |
| Προκαλούμενη από αλκοόλ ψυχωτική διαταραχή, με παραληρητικές ιδέες ή/και ψευδαισθήσεις | |
| Κατά τη διάρκεια της τοξίκωσης | Προκαλούμενη με εξάρτηση από αλκοόλ διαταραχή του ύπνο |
| Κατά τη διάρκεια της τοξίκωσης/της στέρησης | Προκαλούμενη από αλκοόλ διαταραχή της διάθεσης (Κατάθλιψη, Διπολική Διαταραχή, Δυσθυμία) |
| Προκαλούμενη από αλκοόλ αγχώδης διαταραχή | |
| Προκαλούμενη από αλκοόλ σεξουαλική δυσλειτουργία | |
| Συνδεόμενη με το αλκοόλ διαταραχή μη αλλιώς προσδιοριζόμενη |
Ψυχιατρική Συννοσηρότητα
Συνύπαρξη κατάχρησης αλκοόλ με τις παρακάτω διαταραχές σε ποσοστό :
- Διαταραχές προσωπικότητας 50–80% (κυρίως αντικοινωνική, οριακή και παρανοειδής)
- Αγχώδεις διαταραχές 25-50%
- Μείζων καταθλιψη 30-40%.
- Εξάρτηση από ναρκωτικές παράνομες ουσίες 20-40%
- Σχιζοφρένεια 10-40%
- Διαταραχές διατροφής 10-50%
- 20-30% όσων αυτοκτονούν
Ουσιαστικά η εξάρτηση από το οινόπνευμα και οι ψυχικές διαταραχές είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Για παράδειγμα ο καταθλιπτικός μπορεί να γίνει αλκοολικός και ο αλκοολικος μπορεί να πάθει κατάθλιψη.
Απεξάρτηση από αλκοόλ
“Πως να κόψω το αλκοόλ” είναι το μεγάλο ερώτημα για πολλούς αλκοολικούς.
Η απεξάρτηση από το αλκοόλ είναι μια δύσκολη, πολυεπίπεδη, αλλά εφικτή διαδικασία. Όταν ο αλκοολισμός είναι βαρύς προηγείται η φάση της αποτοξίνωσης και αντιμετώπισης του συνδρόμου στέρησης με φάρμακα και στη συνέχεια ακολουθούν οι φάσεις της αντιμετώπισης της όποιας υποκείμενης διαταραχής, π.χ. η θεραπεία κατάθλιψης, αλλά και η φάση της συντήρησης/αποχής από την χρήση. Αυτό το τελευταίο ίσως είναι η μεγαλύτερη πρόκληση.
Για να κοπεί το αλκοόλ σωστά στη φάση της αποτοξίνωσης, συχνά απαιτείται νοσηλεία για ένα διάστημα ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάχρησης. Πολλοί αλκοολικοί επιθυμούν να το αποφύγουν αυτό, επιδιώκοντας να διακόψουν είτε μόνοι τους, είτε στο σπίτι. Η απόλυτη συμμόρφωση στις οδηγίες του ψυχιάτρου που έχει εμπειρία στη διαδικασία απεξάρτησης είναι σημείο κλειδί για την ομαλή πορεία της αποτοξίνωσης.
Θεραπεία αποκατάστασης από το αλκοόλ
Πρόκειται για την πολύμηνη ή μακροχρόνια συνήθως θεραπεία που ακολουθεί την αρχική φάση απεξάρτησης από το αλκοόλ. Εκτός από αντικαταθλιπτικούς και σταθεροποιητικούς παράγοντες που συχνά χρησιμοποιούνται σε αυτές τις περιπτώσεις, άλλα φάρμακα που βοηθούν είναι :
Δισουλφιράμη (Antabuse) : Δρα αναστέλλοντας την αφυδρογονάση της ακεταλδεϋδης . Φάρμακο που αν συνδυαστεί με αλκοόλ προξενεί έντονη αντίδραση αποστροφής με πονοκέφαλο, ναυτία, ταχυκαρδία, δύσπνοια και σημαντική δυσφορία
Ναλτρεξόνη (Nalorex) : ανταγωνιστής μ-υποδοχέων οπιοειδών. Μειώνει το αίσθημα ανταμοιβής και άρα την επιθυμία για αλκοόλ. Χρήση για ένα έτος.
Ακαμπροσάτη : ανταγωνιστής NMDA & ενεργοποίηση Gaba υποδοχέων . Συμβάλλει στη μείωση του άγχους, της ανησυχίας, της αϋπνίας, τα οποία είναι συχνά συμπτώματα στη φάση της αποκατάστασης.
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής