Skip to content

10+1 Διαταραχές προσωπικότητας

Τι είναι οι διαταραχές προσωπικότητας

Διαταραχή προσωπικότητας με απλά λόγια θεωρούμε ότι έχει κάποιος/α όταν έχει χαρακτήρα με αρκετά δυσλειτουργικά στοιχεία. Με πιο επιστημονική ορολογία ορίζεται ως ένα μακροχρόνια δυσπροσαρμοστικό και επίμονο πρότυπο σκέψης και συμπεριφοράς. Συχνά οδηγεί σε έκπτωση της λειτουργικότητάς του και αφορά τις διαπροσωπικές του σχέσεις, την εικόνα του εαυτού του, τις αντιλήψεις του, τη διακύμανση και την ένταση των συναισθημάτων του και τον έλεγχο των παρορμήσεών του. Ξεκινά συνήθως πριν την ενήλικη ζωή.

Υπάρχουν 10 κατά DSM V τύποι διαταραχών προσωπικότητας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά/κριτήρια για την κάθε μία από αυτές. Σε γενικές γραμμές κατηγοριοποιούνται σε 3 μεγάλες κατηγορίες. Συχνά προκύπτει διάγνωση μεικτής διαταραχής προσωπικότητας, δηλαδή το άτομο έχει στοιχεία από περισσότερες από μία διαταραχές προσωπικότητας.

Οι διαταραχές προσωπικότητας συνυπάρχουν και ορισμένες φορές καθιστούν κάποιον πιο επιρρεπή στην ανάπτυξη άλλης ψυχοπαθολογίας όπως :


CLUSTER A : Παρερμηνεία, απομόνωση, εκκεντρικότητα

  • Παρανοειδής = Διάχυτο πρότυπο δυσπιστίας – καχυποψίας – παρερμηνείας κινήτρων των άλλων
  • Σχιζοειδής = Διάχυτο πρότυπο απομάκρυνσης από κοινωνικές σχέσεις – μειωμένης συναισθηματικής έκφρασης
  • Σχιζότυπη = Διάχυτο πρότυπο κοινωνικών  & διαπροσωπικών ελλειμμάτων – αντιληπτικών και γνωσιακών διαστρεβλώσεων – εκκεντρικότητας

Τα ψυχωτικά επεισόδια είναι συχνότερα σε αυτές τις διαταραχές προσωπικότητας και ενίοτε αποτελούν προνοσηρό στάδιο ψύχωσης.

ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΗΣΣΧΙΖΟΕΙΔΗΣΣΧΙΖΟΤΥΠΗ
1. Υποψίες βλάβης – εκμετάλλευσης – εξαπάτησης1. Έλλειψη ενδιαφέροντος για κοινωνικές και οικογενειακές καταστάσεις1. Παράδοξες πεποιθήσεις – Μαγική σκέψη π.χ. Τηλεπάθεια – Δεισιδαιμονίες

2. Αβάσιμες υποψίες φερεγγυότητας φίλων – συνεργατών2. Έλλειψη ευχαρίστησης σχεδόν από κάθε δραστηριότητα2. Ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες π.χ. Σωματικές παραισθήσεις
3. Αδυναμία εκμυστήρευσης λόγω φόβου επιβλαβούς χρήσης των πληροφοριών3. Έλλειψη ενδιαφέροντος για
σεξ με άλλο άτομο
3.Παρανοειδής ιδεασμός – Καχυποψία
4. Παθολογική ζήλια4. Μοναχικές δραστηριότητες4. Ιδέες αναφοράς
5. Αδυναμία συγχώρεσης5. Αδιαφορία για την κριτική
και τον έπαινο
5. Παράδοξη – εκκεντρική εμφάνιση, συμπεριφορά
6. Εσφαλμένες αντιλήψεις επιθέσεων κατά του χαρακτήρα – υπόληψής του6. Μη ύπαρξη φίλων6. Παράδοξη σκέψη και λόγος π.χ. Ασάφεια – Περιφερικότητα – Μεταφορές
7. Παρερμηνεία σχολίων – γεγονότων ως κρυφά μηνύματα7. Συναισθηματική άμβλυνση7. Περισφιγμένο – απρόσφορο συναίσθημα
  8. Κοινωνικό άγχος λόγω παρανοϊκών φοβιών
  9. Έλλειψη στενών – έμπιστων προσώπων
DSM V ≥ 4DSM V ≥ 4DSM V ≥ 5
1 – 4%~3 – 4%1 – 2%
Άντρες > Γυναίκες2 > 11 = 1  

CLUSTER B : Αστάθεια & παρορμητικότητα

Διάχυτο πρότυπο αστάθειας συναισθημάτων, σχέσεων, εικόνας, εαυτού, παρορμητικότητας

Μάθετε περισσότερα για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας

Διάχυτο πρότυπο απουσίας ενσυναίσθησης & παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων

Μάθετε περισσότερα για την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας/ψυχοπάθεια

Διάχυτο πρότυπο υπερβολικής συναισθηματικότητας & επιδίωξης προσοχής

Μάθετε περισσότερα για την ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας

Διάχυτο πρότυπο αλαζονείας, αίσθησης μεγαλείου, απουσίας ενσυναίσθησης και ανάγκης θαυμασμού

Μάθετε περισσότερα για τη

ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

  • Η ιδιότητα της ενσυναίσθησης είναι ως επί το πλείστον απούσα σε αυτές τις διαταραχές προσωπικότητας, πρωτευόντως βέβαια στους αντικοινωνικούς (ψυχοπάθεια) και ναρκισσιστικούς χαρακτήρες. Ο συνδυασμός μάλιστα των δύο τελευταίων ονομάζεται κακοήθης ναρκισσισμός.

ΟΡΙΑΚΗΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΗΙΣΤΡΙΟΝΙΚΗΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ
1. Ασταθείς σχέσεις: άκρα εξιδανίκευση – άκρα απαξίωση1. Αδυναμία συμμόρφωσης σε κοινωνικούς κανόνες1. Θεατρική συμπεριφορά – Υπερβολική συναισθηματική έκφραση

1. Αίσθημα προσωπικού μεγαλείου
2. Απεγνωσμένες προσπάθειες αποφυγής εγκατάλειψης2. Εκμετάλλευση των άλλων προς ίδιον όφελος2. Χρήση σωματικής εμφάνισης για προσέλκυση προσοχής2. Φαντασιώσεις υπέρμετρης επιτυχίας, ευτυχίας
3. Παρορμητική συμπεριφορά: σεξ, διατροφή, οδήγηση, έξοδα3. Παρορμητικότητα3.Προκλητική σεξουαλικά, σαγηνευτική συμπεριφορά3. Πεποίθηση ότι πρέπει να συναλλάσσεται μόνο με άτομα ανώτερου επιπέδου
4. Αίσθημα κενού4. Ανευθυνότητα4. Εντυπωσιακός λόγος4. Ζηλοφθονία
5. Ασταθής εικόνα / αίσθηση εαυτού5. Ευερεθιστότητα – Επιθετικότητα5. Δυσαρέσκεια όταν δεν είναι το επίκεντρο της προσοχής5. Ανάγκη για θαυμασμό των άλλων
6. Υποτροπιάζουσα αυτοκτονική συμπεριφορά6. Απερισκεψία – Αδιαφορία για ασφάλεια6. Υποβολιμότητα – Εύκολος επηρεασμός6. Εκμετάλλευση των άλλων προς ίδιον όφελος
7. Συναισθηματική αστάθεια7. Έλλειψη μετάνοιας, ενοχής7. Ταχεία συναισθηματική ευμεταβλητότητα & ρηχότητα7. Έλλειψη ενσυναίσθησης, απροθυμία αναγνώρισης ταύτισης με άλλους
 8. Έντονος απρόσφορος θυμός, αδυναμία ελέγχου του8. Ιστορικό διαταραχών διαγωγής8. Θεώρηση σχέσεων πιο στενών απ’ ότι πραγματικά είναι8. Πεποίθηση ότι πρέπει να τυγχάνει ιδιαίτερης μεταχείρισης
9. Παρανοϊκός ιδεασμός – Αποσυνδετικά συμπτώματα  8. Αλαζονεία, Υπεροψία
DSM V ≥ 5DSM V ≥ 3DSM V ≥ 5DSM V ≥ 5
1 – 5% – Νοσοκομείο 2 – 75% Φυλακές2 – 3%1%
Άντρες < Γυναίκες
1 < 3
3 > 1Άντρες < Γυναίκες1 = 1

Οριακή διαταραχή προσωπικότητας : Ίσως η πιο σύνθετη και ψυχοπιεστική διαταραχή προσωπικότητας. Επιπλέκεται με όλο το φάσμα της ψυχοπαθολογίας και έχει κοινά στοιχεία ή και συνύπαρξη με διπολική διαταραχή, αλλά και ΔΕΠΥ

  • 50% Ψυχοτραυματισμός σε παιδική & βρεφική ηλικία, πρώιμη απώλεια
  • 35% PTSD
  • Ενδοοικογενειακές συγκρούσεις

CLUSTER C : Άγχος, φοβία, αποφυγή, ανασφάλεια, έλεγχος

  • Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας = Διάχυτο πρότυπο έντονης ενασχόλησης με μεθοδικότητα, τελειοθηρία και νοητικό και διαπροσωπικό έλεγχο σε βάρος της αποδοτικότητας
  • Αποφευκτική = Διάχυτο πρότυπο αναστολής, αισθημάτων ανεπάρκειας και υπερευαισθησίας στην αρνητική αξιολόγηση
  • Εξαρτητική προσωπικότητα = Διάχυτο πρότυπο υπερβολικής ανάγκης φροντίδας, προσκόλλησης και φόβου αποχωρισμού
ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΑΠΟΦΕΥΚΤΙΚΗΕΞΑΡΤΗΤΙΚΗ
1. Υπεραπασχόληση με λεπτομέρεια – Απώλεια ουσίας1. Αποφυγή επαγγελματικών δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν σημαντική διαπροσωπική επαφή1. Δυσκολία λήψης αποφάσεων χωρίς επιβεβαιώσεις από άλλους

2. Τελειοθηρία & Μη ολοκλήρωση εργασίας2. Απροθυμία σύναψης σχέσεων2. Ανάληψη δικών του/της ευθυνών από άλλους
3. Υπερβολική αφοσίωση στην εργασία & Αποκλεισμός ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων3. Περιορισμός στενών φιλικών σχέσεων3.Δυσκολία έκφρασης διαφωνίας ώστε να μην χάσει υποστήριξη
4. Υπερβολική ευσυνειδησία, σχολαστικότητα σε θέματα ηθικής, δεοντολογίας, αξιών4. Διστακτικότητα συμμετοχής σε νέες δραστηριότητες4. Υπερβολική συμπεριφορά προς εξασφάλιση υποστήριξης
5. Ακαμψία – Ισχυρογνωμοσύνη5. Συστολή σε νέες γνωριμίες5. Εκτελεστική δυσλειτουργία
6. Αδυναμία ανάθεσης καθηκόντων σε άλλους που δεν είναι σαν και αυτόν6. Αρνητική, ανεπαρκής θεώρηση εαυτού6. Δυσαρέσκεια, αβοηθητότητα όταν είναι μόνη/ος
7. Αδυναμία απαλλαγής από άχρηστα αντικείμενα7. Έντονη ενασχόληση με το ενδεχόμενο κριτικής / απόρριψης7. Απεγνωσμένη αναζήτηση εξαρτητικής σχέσης όταν απολέσει την προηγούμενη
 8. Μίζερος τρόπος διαχείρισης χρημάτων 8. Υπεραπασχόληση με φόβους εγκατάλειψης
DSM V ≥ 4DSM V ≥ 4DSM V ≥ 5
2 – 8%~ 2%~0, 5%
Άντρες > Γυναίκες
2 > 1
 Άντρες < Γυναίκες

Παθητική επιθετική διαταραχή προσωπικότητας

1. Παθητική αντίσταση στην εκπλήρωση συνηθισμένων καθηκόντων
2. Αιτιάσεις μη κατανόησης
3. Υπερβολικές αιτιάσεις προσωπικής κακοτυχίας
4. Φθόνος & Μνησικακία για τους πιο τυχερούς
5. Βλοσυρότητα, Φιλονικία
6. Αβάσιμη κριτική & απέχθεια κατά της εξουσίας
7. Εναλλαγή μεταξύ εχθρικής περιφρόνησης και μετάνοιας

Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής

Ζητήστε ραντεβού
Exit mobile version