Ο ένας χρόνος covid-19 έχει υπάρξει δοκιμασία για την ψυχολογία των ανθρώπων με την αβεβαιότητα και τα αλλεπάλληλα lockdown. Ορισμένοι δε έχουν περάσει μεγάλο μέρος του τελευταίου χρόνου σε απομόνωση. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια προσωπική μαρτυρία μιας νέας γυναίκας, που μιλά για τη πρωτόγνωρη εμπειρία που έζησε εν μέσω της πανδημίας Covid-19 και του πολύμηνου lockdown.
Καταγραφή συναισθημάτων και σκέψεων με αφορμή τα πρώτα γενέθλια του γιου μου και τον έναν χρόνο πανδημίας covid-19.
Εδιμβούργο
17/02/2021
Σήμερα το παιδάκι μου έχει τα πρώτα του γενέθλια. Δεν είναι πλέον τα 3.578 γραμμάρια και 56cm της 17ης Φεβρουαρίου του 2020. Πέρασε ένας χρόνος, μια στιγμή και μια αιωνιότητα ταυτόχρονα. Τη μέρα που γέννησα στη Σκωτία είχαμε την καταιγίδα Dennis, τότε κανείς όμως δεν φανταζόταν πως ερχόταν μια άλλη «καταιγίδα» που θα μας έκλεινε μέσα στα σπίτια μας και θα μας απομάκρυνε από τα αγαπημένα μας πρόσωπα για έναν χρόνο.
Πέρασε λοιπόν ένας χρόνος, μια στιγμή και μια αιωνιότητα. Στιγμή γιατί στην ουσία η ζωή μας δεν επέστρεψε σε μια κανονικότητα, κάπως λοιπόν σαν να πάγωσε ο χρόνος, και αιωνιότητα γιατί μεγαλώνοντας ένα μωρό με μηδενική βοήθεια και ελάχιστη ανθρώπινη επαφή μπορεί να κάνει την κάθε μέρα, να μοιάζει με την ¨Ημέρα της Μαρμότας¨ αν και τα χαμόγελα, οι αγκαλιές και η χαρά που μας δίνει το παιδάκι μας είναι ένα καλό αντιστάθμισμα.
Ωστόσο η σωματική και ψυχική κούραση είναι μεγάλη. Λένε πως «χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί» αλλά το δικό μου «χωριό» βρίσκεται σε μια μόνιμη καραντίνα. Όχι δεν μιλώ για την ελληνική οικογενειακή πολυκατοικία, τη ζωή μου την έχω δομήσει αλλιώς, μιλώ για το να αφήσεις κάπου το μωρό να κάνεις με την ησυχία σου ένα μπάνιο, μιλώ για πολύ βασικά πράγματα όπως ο ύπνος, μιλώ για την ομορφιά που έχει η επίσκεψη μιας φίλης σε μια γυναίκα που έχει μόλις γεννήσει, έχει αλλάξει η ζωή της και ψάχνει να βρει κάτι από τον εαυτό της μέσα στον καινούργιο ρόλο που καλείται να αναλάβει εν μια νυκτί, μιλώ για τη χαρά του να μοιράζεσαι τα πρώτα γενέθλια του παιδιού σου με την ευρύτερη οικογένειά σου και τους φίλους σου.
Το πρώτο lockdown ήρθε στις 23 Μαρτίου του 2020 και στην ουσία δεν τελείωσε πότε, λίγες εβδομάδες πριν είχα αποχαιρετήσει τους γονείς μου, τον αδελφό μου και τους γονείς του συζύγου μου που είχαν έρθει να δουν το μωρό. Αυτή είναι ουσιαστικά και η τελευταία φορά που υπήρξαν δικοί μας άνθρωποι μέσα στο σπίτι μας χωρίς τον φόβο. Από τότε έχουμε να συναντηθούμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
Σήμερα βρισκόμαστε σε απομόνωση, σε άλλο ένα σκληρό lockdown με την οδηγία μείνετε στο σπίτι, δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε χωρίς απόδειξη για σοβαρό λόγο (π.χ. ιατρικούς και νομικούς λόγους), έτσι κι αλλιώς οι αεροπορικές ακυρώνουν τις περισσότερες πτήσεις, ακόμη κι αν πετούσαμε στον γυρισμό από Ελλάδα θα έπρεπε να μείνουμε καραντίνα σε ξενοδοχείο για 10 μέρες παρόλο που έχουμε το σπίτι μας εδώ.
Στο μυαλό μου γυρίζει η φράση “no man is an island” («κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί») από το ποίημα του John Donne. Περιέργως η φράση του Ashleigh Brilliant “no man is an island, but some are long peninsulas” («κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί, αλλά μερικοί είναι χερσόνησοι») γυρνούσε στο μυαλό μου τις πρώτες μέρες που μετακόμισα στο Εδιμβούργο μη γνωρίζοντας κανέναν παρά τον σύντροφό μου, μη γνωρίζοντας πώς θα είναι το μέλλον μου εδώ, λέγοντας στον εαυτό μου πώς θα τα καταφέρω μόνη μου, είμαι άτρωτη, είμαι δυνατή, δεν χρειάζομαι κανέναν.
Σχεδόν 10 χρόνια μετά, στα 34 μου, έχοντας κάνει τη βουτιά στον πραγματικό κόσμο, έχοντας περάσει εργασιακό burnout, αγχώδη διαταραχή και τις τρομερές κρίσεις πανικού που έρχονται μαζί της, ξέρω…
Γνωρίζω πώς η ουσιαστική ανθρώπινη επαφή, το μοίρασμα, η αγκαλιά είναι βάλσαμο και ο Covid-19 μου τα στερεί.
Σκέψεις – συναισθήματα μου αυτόν τον καιρό:
- Έντονο αίσθημα ευθύνης: να προστατεύσω το παιδί, γονείς, σύντροφο, τον εαυτό μου
- Φόβος για πιθανή απώλεια, κυρίως για τους γονείς μου
- Μήπως καταρρεύσουν όλα.
- Αβεβαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ζωή μου έχει δείξει πώς όλα είναι πιθανά, όλα για τον άνθρωπο. Δεν έχω την ανάγκη να πιστέψω σε συνωμοσίες για να αποστασιοποιηθώ από το γεγονός ότι είμαστε όλοι τρωτοί, έρμαια της ασθένειας και του θανάτου. Δεν παύει όμως να με ταράζει η σκέψη για το άγνωστο. Με αυτό το κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης δεν έχω καταφέρει να συμφιλιωθώ.
- Ένα αίσθημα αβοηθητότητας. Αν νοσήσουμε εγώ και ο σύντροφος μου, τι θα γίνει με το παιδί. Δεν πρέπει να νοσήσουμε ή να πάθουμε κάτι άλλο στην παρούσα φάση γιατί δεν μπορεί να ταξιδέψει κανείς να προσέξει το παιδί. Πάνω στο θέμα του άγχους μου για συγκεκριμένες καταστάσεις/χώρους, σκέφτομαι πως σημαντικό ρόλο τα προηγούμενα χρόνια στο να το ξεπεράσω έπαιξε το τρίπτυχο δοκιμή-εξοικείωση-σταθεροποίηση της γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας. Τώρα δεν υπάρχει η δυνατότητα να τα εφαρμόσω. Όταν λοιπόν επιστρέψουμε σε μια κανονικότητα μήπως έχω ξεσυνηθίσει και υπάρξει επιστροφή του άγχους.
- Αίσθημα κούρασης από τη χρήση τεχνολογίας. Μοιραία στραφήκαμε όλοι προς τις βιντεοκλήσεις, τα μηνύματα, τα social media. Από το 2016 έκανα συνειδητά λελογισμένη χρήση καθώς έχω δει πώς επιδρούν αρνητικά στο άγχος μου. Ωστόσο σε ό,τι αφορά στα social με τη χρήση φίλτρων έχω καταφέρει να βλέπω μόνο ροή πληροφοριών που με ενδιαφέρουν πραγματικά.
Τι με βοηθά;
Τα ίδια ακριβώς όπλα που έχω στη φαρέτρα μου κατά του άγχους εδώ και μια πενταετία. Σε αυτό το επίπεδο ο Covid-19 με βρήκε οχυρωμένη!
- Ψυχοθεραπεία
- Καταγραφή σκέψεων
- Βόλτες στο ύπαιθρο, επαφή με τη φύση
- Διαλογισμός
- Ασκήσεις αναπνοής
- Ενσυνειδητότητα (mindfulness)
- Προοδευτική μυϊκή χαλάρωση
- Άσκηση
- Υγιεινή διατροφή
- Μη πρόσληψη καφεΐνης
- Να μοιράζομαι τις αρνητικές σκέψεις μου με συγκεκριμένους ανθρώπους που ακούν πραγματικά.
- Η μη ενημέρωση/ αποκλεισμός από το news feed μου ειδήσεων σχετικά με τον Covid αλλά και γενικά των αρνητικών ειδήσεων.
- Διάβασμα
Το παραπάνω κείμενο είναι μια αληθινή ιστορία. Ευχαριστώ πολύ τη Σ.Μ. που συναίνεσε να δημοσιευτεί. Το ταξίδι συνεχίζεται.
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής