Τι είναι η επίγνωση
Επίγνωση (awareness) σημαίνει να έχεις αντίληψη/συνείδηση για πράγματα που συμβαίνουν, το τι συμβαίνει μέσα σου και γύρω σου, να καταλαβαίνεις τι νιώθεις και τι σκέφτεσαι, αλλά και τι προκαλεί τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τη συμπεριφορά σου, πως αυτά συνδέονται, είναι μια συνειδητοποίηση για το τι ξέρεις και τι δεν ξέρεις, για τα όριά σου, τι είναι εφικτό και τι μάταιο.
Η συνείδηση (consciousness) είναι αρκετά κοντινή έννοια.
Συνήθως οι άνθρωποι δεν περνούν πολύ χρόνο ασχολούμενοι με την επίγνωση, η οποία υπάρχει συνήθως σε ποικίλο βαθμό, πολλές φορές όχι συνειδητά. Η ανάγκη για ενίσχυση της επίγνωσης γίνεται πιο επιτακτική σε περιπτώσεις ψυχολογικών προβλημάτων ή ψυχικών διαταραχών.
Τεμπελιάζει το μυαλό;
Βέβαια δε μας πολυαρέσει να σκεφτόμαστε, παρόλο που έχουμε τη δυνατότητα και ως επί το πλείστον επιλέγουμε συνειδητά να μη σκεφτόμαστε! Το συμπέρασμα αυτό σχετικά με τον τρόπο σκέψης του μέσου ανθρώπου προκύπτει από πρόσφατη έρευνα Γάλλων επιστημόνων.
Πιο συγκεκριμένα ο μέσος ανθρώπινος νους έχει την τάση να επιλέγει αυθόρμητα μια εύκολη νοητική διαδρομή/διεργασία ως απάντηση σε καθημερινά προβλήματα. Με άλλα λόγια τείνει να ελαχιστοποιήσει τη γνωστική προσπάθεια και επιμένουν σε πιο ενστικτώδη επεξεργασία κατά τη λήψη αποφάσεων. Το δεύτερο ερώτημα που κλήθηκαν να απαντήσουν οι επιστήμονες είναι εάν υπάρχει επίγνωση του γεγονότος αυτού από το μέσο άτομο ή όχι. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η απάντηση ήταν μερικώς θετική, δηλαδή το άτομο έχει μια σχετική αίσθηση ότι “ζορίζεται” νοητικά και απλώς διαλέγει την ευκολότερη λύση!
Αν και είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε το σημαντικό προστατευτικό και προσαρμοστικό όφελος που αντλούμε μέσω του άγχους και του θυμού, είναι εξίσου σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε πόσο δυσπροσαρμοστικές και ψυχικά εξουθενωτικές μπορεί να γίνουν οι δύο αυτές συναισθηματικές αντιδράσεις όταν μεγαλοποιούμε το βαθμό του κινδύνου και το μέγεθος μιας προσβολής.
Αυτό που σκεφτόμαστε επηρεάζει άμεσα αυτό που νιώθουμε. Αυτό που σκεφτόμαστε επηρεάζεται άμεσα από τον τρόπο που σκεφτόμαστε και υπόκειται σε πλήθος νοητικών διαστρεβλώσεων και μηχανισμών άμυνας. Εκλαμβάνουμε ως αναντίρρητα δεδομένες τις αντιλήψεις μας για τα πράγματα και παγιδευόμαστε σε γόρδιους δεσμούς ακατέργαστων σκέψεων και συναισθημάτων. Η συντριπτική πλειοψηφία εξ ημών δεν έχει την επίγνωση του πυρηνικού αυτού φαινομένου καθώς κανείς δε μας είπε ότι υπάρχει, δεν συμπεριλαμβάνεται στην παρεχόμενη παιδεία.
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής