Απόδειξη και επιστημονικές θεωρίες

Το θέμα της επιστημονικής απόδειξης-αποδειξιμότητας (provability) ή μη πεποιθήσεων, θεωριών, ερμηνειών, κλινικών παρατηρήσεων, γεγονότων αποτελεί κατά τη γνώμη μου ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο και υποψήφιο για το fallacy που ονομάζεται black or white thinking.

Από τη μια πλευρά είναι δεδομένο οτι η επιστημονική απόδειξη/επιβεβαίωση είναι μείζονος σημασίας και αναγκαία προυπόθεση για την ίδια την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Στην ιατρική για παράδειγμα το να βρεις οτι το Α προκαλεί το Β με επιστημονικά δεδομένα δίνει τη δυνατότητα να προχωρήσεις στην ανεύρεση θεραπείας για το Α ώστε να μην προκαλεί το Β (βέβαια έχει εντοπιστεί και αναδειχθεί από μερίδα της επιστημονικής κοινότητας διαβλητότητα στη μεθοδολογία ορισμένων ερευνών, με αποτέλεσμα την αμφισβήτηση των αποδεικτικών στοιχείων και ενίοτε της αξιοπιστίας τους).

Επιπλέον αποτελεί ανθρώπινη μάστιγα ανά τους αιώνες η άκριτη προσκόλληση σε αβάσιμες ερμηνείες, σε μαγικούς τρόπους σκέψης, σε αυθαίρετες δογματικές αντιλήψεις. Σήμερα αυτά ονομάζονται και fake news.

Από τη άλλη πιστεύω οτι χρειάζεται προσοχή από μερίδα επιστημόνων στο να μη γίνεται το κυνήγι αποδείξεων μια εμμονή τόσο εκτεταμένη που οτιδήποτε μη αποδείξιμο να καθίσταται μη αποδεκτό. Ο τρόπος σκέψης αυτός είναι από τη φύση του περιοριστικός διότι αφαιρεί από τον επιστημονικό ρεπερτόριο χρήσιμες και δημιουργικές ιδιότητες όπως η οξεία παρατηρητικότητα, η αξιωματική θεώρηση, η αφαιρετική και η επαγωγική σκέψη, η διαισθητική αντίληψη. Το θέμα είναι βέβαια να μπορεί κανείς να διαθέτει τις ιδιότητες αυτές.

Επιπλέον η μεγάλη έμφαση στη μη αποδειξιμότητα μιας παρατήρησης την ώρα που η παρατήρηση αυτή εμπειρικά δείχνει θετικά αποτελέσματα, θα μπορούσε να δίνει πάτημα στην κακόβουλη αμφισβήτηση της εγκυρότητας αυτής από συγκεκριμένες οπισθοδρομικές ομάδες. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται ιδιαιτέρως στην ψυχιατρική.

Υποστηρίζω ότι ο επιστήμονας θα πρέπει να μπορεί να μετακινείται ευέλικτα ανάμεσα στα δύο αυτά state of mind για να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικός.