Ψυχική υγεία
Η ψυχική υγεία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της υγείας. Πράγματι, δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία.
Η υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευημερίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας (WHO).
“A resource for everyday life, not the objective of living. Health is a positive concept emphasizing social and personal resources, as well as physical capacities.”
Μια σημαντική επίπτωση του ορισμού της υγείας είναι ότι η ψυχική υγεία είναι κάτι περισσότερο από την απουσία ψυχικών διαταραχών ή αναπηριών.
Η ψυχική υγεία είναι μια κατάσταση ευημερίας στην οποία ένα άτομο συνειδητοποιεί τις δικές του ικανότητες, μπορεί να αντιμετωπίσει τα φυσιολογικά στρες της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και είναι σε θέση να συμβάλει στην κοινότητά του (WHO).
Η ψυχική υγεία έχει βιολογικό και ψυχολογικό υπόβαθρο, τα οποία είναι στενά συνδεδεμένα και με την κατάλληλη διαχείριση των οποίων έχουμε σήμερα τη δυνατότητα να ξεπεράσουμε αυτά που πάντα νομίζαμε ως παγιωμένες μας αδυναμίες, να μας ενισχύσει, να μας θωρακίσει και να οδηγήσει προς μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Ο ψυχισμός μας επηρεάζεται πολύ από τον τρόπο ζωής μας. Δείτε για παράδειγμα μελέτη που δείχνει ότι τα ποσοστά του άγχους και της κατάθλιψης μεταξύ των μεταπτυχιακών (master’s) και των διδακτορικών φοιτητών (PhD) διεθνώς είναι τουλάχιστον έξι φορές μεγαλύτερα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Σταθείτε λίγο στα ακόλουθα ερωτήματα
- Χρειάζεται κάποιος να είναι οπωσδήποτε σε κρίση για να αναζητήσει βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας;
- Μόνο όταν κάποιος σταματήσει να είναι λειτουργικός πρέπει να απευθύνεται σε ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή;
- Αν κάποιος μπορεί και είναι λειτουργικός, αυτό σημαίνει ότι οπωσδήποτε νιώθει καλά;
Η φροντίδα της ψυχικής μας υγείας δεν υπόκειται σε καμπανάκια ούτε χρονοδιαγράμματα. Το στίγμα μειώνεται κάθε χρόνο όλο και περισσότερο και η πρόληψη είναι εφικτή.
Μπορεί κάποιος/α να μην έχει διαγνωσμένη ψυχική διαταραχή, την ίδια στιγμή όμως να μην έχει καλή ψυχική υγεία.
Επίσης η ψυχική υγεία δεν έπεται ότι είναι κάτι σταθερό όλη μας τη ζωή. Μπορεί σε κάποιες περιόδους της ζωής μας για ποικίλους λόγους να μην είμαστε καλά και σε άλλες να είμαστε.
Άσκηση και ψυχική υγεία
Η φυσική άσκηση συνδέεται πολυεπίπεδα με την ψυχική και τη σωματική μας υγεία και αποτελεί κοινή επικουρική σύσταση στις θεραπευτικές προσεγγίσεις των περισσότερων ιατρικών ειδικοτήτων σήμερα. Οι μελέτες δείχνουν ότι η επαφή με τη φύση ειδικότερα έχει εξίσου σημαντικό ρόλο, επιβεβαιώνοντας έτσι την ίδια την εμπειρία εκείνων που ούτως ή άλλως έχουν υιοθετήσει μια στενή σχέση με το φυσικό περιβάλλον. Σε πολλές χώρες η συμβολή της επαφής με τη φύση στην ψυχική ηρεμία των ανθρώπων αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι έχει καθιερωθεί η συνταγογράφηση φύσης!
Μάθετε για τα θεραπευτικά αποτελέσματα της επαφής με τη φύση για τον ψυχισμό μας.
Πολλοί άνθρωποι κατανοούν τα οφέλη της άσκησης στην ψυχική ευεξία, πολλοί λιγότεροι όμως καταφέρνουν στην πράξη να την εντάξουν στη ζωή τους.
Γνωρίστε τρόπους σκέψης που συμβάλλουν στην κινητοποίηση για σωματική άσκηση.
Η ομαδική άσκηση μπορεί να ταιριάζει περισσότερο σε κάποιους. Πέρα από τα προαναφερόμενα η ομαδική άσκηση δύναται να προωθήσει την κοινωνικοποίηση. Ενισχύουμε τις επαφές μας με τον κόσμο σε μια εποχή που μας ωθεί να ζούμε περισσότερο στις διάφορες οθόνες μας.
Επένδυση στην ψυχική υγεία
Η ψυχική υγεία χρήζει μεγαλύτερης προσοχής και έμπρακτης στήριξης από τους θεσμούς. Πέρα από τη βελτίωση της συνολικής υγείας και ποιότητας ζωής του πληθυσμού, υπάρχουν ισχυρά evidence based επιχειρήματα που υποστηρίζουν την επένδυση στην ψυχική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά και την ενισχυμένη οικονομική παραγωγικότητα και αποδοτικότητα.
Θεραπείες στην ψυχική υγεία
Η απόφαση για έναρξη θεραπείας είναι προ των πυλών; Διστάζετε να λάβετε την απόφαση για διάφορους λόγους; Τα άρθρα που ακολουθούν ενδεχομένως να σας βοηθήσουν στο πώς να προχωρήσετε.
Καταρχήν ενημερωθείτε αξιόπιστα για την ψυχική διαταραχή που σας απασχολεί.
Μάθετε κάποια πράγματα για το πως γίνεται η ψυχιατρική διάγνωση.
Μάθετε τι συμβαίνει αν αφήσετε τη διαταραχή σας χωρίς θεραπεία.
Αλληλεπιδρά η ψυχική σας υγεία με τη σωματική;
Μπορεί η καλή ψυχική υγεία να ευνοήσει την αντιμετώπιση άλλων προβλημάτων υγείας;
Εξερευνήστε κάποιους πιθανούς λόγους για τους οποίους διστάζετε.
Διαβάστε για την προστατευτική σημασία της ψυχικής ανθεκτικότητας και των ώριμων μηχανισμών άμυνας.
Αντιληφθείτε τη σημασία του να έχετε επίγνωση των συναισθημάτων και των σκέψεων σας.
Επεξεργαστείτε λίγο την οπτική του τι ακριβώς σημαίνει η έννοια να αλλάξετε κάποια πράγματα στον εαυτό σας.
Αντλείστε έμπνευση από ρητά διασήμων σχετικά με την αλλαγή.
Διαβάστε χρήσιμα άρθρα για την ψυχική υγεία και τα οφέλη που μπορείτε να έχετε αν της δώσετε την προσοχή που της αναλογεί.
Συνολική προσέγγιση στην ψυχική υγεία
Στόχος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης είναι η ενασχόληση με όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν την ψυχική υγεία. Το σκεπτικό είναι διττό και αποσκοπεί τόσο στην αποτελεσματικότητα, όσο και στην ενίσχυση της ποιότητας ζωής.
α) Αξιοποίηση όλων των σύγχρονων μεθόδων στην ψυχιατρική εξατομικευμένα και συνδυαστικά και σε αντιστοιχία με τις τελευταίες εξελίξεις στις νευροεπιστήμες.
β) Ενασχόληση με τους λόγους που περιορίζουν την πραγματικά εφικτή αποτελεσματικότητα των υπαρχουσών θεραπειών.
Λήψη πλήρους ιστορικού, συνεκτίμηση βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών (π.χ. υπερεργασία) παραγόντων στη θεραπευτική απόφαση, προσέγγιση του ασθενή με ενσυναίσθηση, ψυχολογική υποστήριξη όπου χρειάζεται, ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις τόσο στον ίδιο όσο και στην οικογένεια (και στην κοινότητα όταν αυτό είναι εφικτό) και ρεαλιστική ενημέρωσή τους (ψυχοεκπαίδευση). Η ολοκληρωμένη προσέγγιση σημαίνει επίσης ανοιχτό πεδίο στην επιλογή θεραπείας. Π.χ. για κάποιους ασθενείς ενδείκνυται να εφαρμοστεί rTMS και καθόλου φαρμακευτική αγωγή ή συνδυασμός των δύο ή ψυχοθεραπεία. Η βέλτιστη επιλογή μπορεί να συνεπάγεται τη συνεργασία ειδικών.
- Η προαγωγή της ψυχικής ευεξίας δεν αφορά μόνο σε προσθήκη θεραπειών, αλλά και αφαίρεση παραγόντων που προκαλώντας στρες συμβάλλουν στην επιδείνωσή της.
- Η ψυχική ευεξία προσεγγίζεται ακόμη περισσότερο μέσω μικρών ή μεγαλύτερων αλλαγών στον τρόπο ζωής, όπως για παράδειγμα τη μεγαλύτερη κινητοποίησή μας σε ομαδικό/κοινωνικό επίπεδο με στόχο την υποστήριξη αλλά και τη διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών για όλους.
Η ψυχιατρική θεραπεία στις μέρες μας έχει εξελιχθεί σε σχέση με το παρελθόν. Οι γνώσεις μας για τον εγκέφαλο και στους τομείς της ψυχιατρικής και της ψυχοθεραπείας έχουν αυξηθεί για να βοηθήσουν την ψυχική σας υγεία όταν βρεθείτε σε δύσκολη θέση από νωρίς ή σε διάφορες στιγμές της ζωής σας.
Αν τα προβλήματα σωματικής υγείας αντιμετωπίζονταν όπως τα προβλήματα ψυχικής υγείας..
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής