Νεύρωση vs Ψύχωση

Τι εννοούμε με τους όρους νεύρωση και ψύχωση

Νεύρωση & ψύχωση είναι παλαιές έννοιες που χρησιμοποιούνται ακόμη κατά κόρον για να εκφράσουν ψυχικά προβλήματα. Αποτελούν δύο ευρείες κατηγορίες που περιλαμβάνουν η κάθε μία ένα πλήθος από ψυχικές διαταραχές με κοινά και μη χαρακτηριστικά.

Τα παρακάτω στοχεύουν στο να δώσουν μια καλή ιδέα πάνω στο θέμα, χωρίς φυσικά να μπορούν να αντικαταστήσουν τη δια ζώσης διάγνωση από ψυχίατρο όταν αυτό είναι απαραίτητο.

Συνήθως οι ψυχώσεις είναι πιο βαριές και χρόνιες καταστάσεις, όχι όμως πάντα. Δηλαδή μπορεί να συμβεί μια πολύ βαριά νεύρωση με χρόνια πορεία, αλλά και μια ψύχωση με σχετικά καλή πρόγνωση. Και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να συμβεί πορεία με διακυμάνσεις στο χρόνο.

Η νεύρωση γενικά είναι λογικοφανής ως επί το πλείστον, αντίθετα μια ψύχωση μπορεί να έχει πολύ παράξενα και ακατανόητα συμπτώματα π.χ. παραληρητικές ιδέες και αντιληπτικά βιώματα. Παράλληλα, από τη φάση της εκδήλωσης μιας ψύχωσης και για απροσδιόριστο διάστημα που εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες, το άτομο μπορεί να μην είναι πια αυτό που ήταν. Αντίθετα στις νευρώσεις το άτομο διατηρεί προϋπάρχοντα χαρακτηριστικά.

Η νεύρωση έχει ένα σχετικά καλύτερο βαθμό εναισθησίας, ενώ είναι πολύ πιθανό ο ψυχωτικός ασθενής να μην αναγνωρίζει ότι έχει πρόβλημα. Αυτό παίζει ρόλο και όσον αφορά την αναζήτηση βοήθειας. Συνήθως λοιπόν περισσότεροι νευρωτικοί θα αναζητήσουν βοήθεια από μόνοι τους. Όχι ότι αποκλείεται αυτό σε μια ψύχωση, αλλά συναντάται συχνότερα το φαινόμενο να κινητοποιούνται συγγενείς ή φίλοι ώστε να βοηθήσουν τον ασθενή.

---

Ο ψυχισμός, η αίσθηση της ταυτότητας και η προσωπικότητα πάσχουν πολύ πιο σοβαρά στην ψύχωση απ’ ότι στη νεύρωση. Επιπλέον κινητοποιούνται διαφορετικοί μηχανισμοί άμυνας.

---

Στις νευρώσεις βοηθά σημαντικά η ψυχοθεραπεία και η φ.αγωγή. Στις ψυχώσεις η βασική αντιμετώπιση γίνεται με φάρμακα. Βέβαια τόσο στην ψυχοφαρμακολογία όσο και στην ψυχοθεραπεία υπάρχουν συνεχείς εξελίξεις και ανευρίσκονται νέοι τρόποι με στόχο την πιο ολοκληρωμένη βοήθεια του ασθενή, είτε πρόκειται για νευρωτικό, είτε για ψυχωτικό.

• Νεύρωση και ψύχωση δύναται να ειδωθούν ως τα δύο άκρα ενός συνεχούς ψυχοπαθολογίας : η πρώτη αποτελεί το πιο υγιές κομμάτι, ενώ η ψύχωση το αντίθετο. Κατά ορισμένες θεωρήσεις, κάπου στο ενδιάμεσο υπάρχουν οι οργανώσεις του ψυχισμού που ονομάζονται οριακές. Πρόκειται για ανθρώπους που μπορεί στη διάρκεια της ζωής τους να εμφανίσουν τόσο νευρωτικά, όσο και ψυχωτικά συμπτώματα, χωρίς όμως να χάνουν πλήρως την αντίληψη της πραγματικότητας. Επίσης μπορεί να υποφέρουν από μη απαρτιωμένη αίσθηση ταυτότητας και δυαδικές “μάχες” μεταξύ απολύτων π.χ. μεταξύ εξιδανίκευσης και απαξίωσης ή μεταξύ δέσμευσης που απειλεί την ταυτότητά τους και απομόνωσης που ισούται με τραυματική εγκατάλειψη.

Διαβάστε περισσότερα για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας που είναι η πιο τυπική εκδήλωση ενός οριακά οργανωμένου ψυχισμού.

---

Στη νεύρωση το άγχος είναι σχεδόν πανταχού παρών. Στις ψυχώσεις υπάρχει μεν ενίοτε, αλλά είναι διαφορετικής ποιότητας.

---

---

Αν και τα παραπάνω ισχύουν ως επί το πλείστον, δε σημαίνει ότι είναι και απόλυτος κανόνας. Αυτό πολύ απλά συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλος αποτελείται από δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους σχηματίζοντας «μυριάδες» συνάψεις. Σε ένα τόσο σύνθετο όργανο λοιπόν η κατηγοριοποίηση έχει μόνο πρακτικό ρόλο, ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να αντιλαμβάνονται τα πράγματα. Ο ανθρώπινος ψυχισμός μπορεί να συνδυάζει απροσδιόριστο αριθμό εκδηλώσεων.

Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής

---

Μια οπτική για τη νεύρωση στην κοινωνία

“Ένας άνθρωπος που δεν έχει αποξενωθεί απόλυτα, ο οποίος έχει παραμείνει ευαίσθητος και ικανός να νιώσει, ο οποίος δεν έχει χάσει την αίσθηση της αξιοπρέπειας, ο οποίος δεν είναι ακόμα” προς πώληση “, ο οποίος μπορεί ακόμη να υποφέρει από τα βάσανα άλλων, που δεν έχει πλήρως ενσωματωθεί στο μοντέλο ύπαρξης του «έχω»- εν συντομία, ένα άτομο που παρέμεινε ένα άτομο και δεν έγινε πράγμα – δεν μπορεί παρά να αισθανθεί μοναχικός, ανίσχυρος, απομονωμένος στην σημερινή κοινωνία. Δεν μπορεί παρά να αμφιβάλει για τον εαυτό του και τις δικές του πεποιθήσεις, αν όχι για τη λογική του. Δεν μπορεί παρά να «πονάει», παρόλο που μπορεί να βιώσει στιγμές χαράς και σαφήνειας που απουσιάζουν από τη ζωή των «κανονικών» συνανθρώπων του.

Όχι σπάνια θα υποφέρει από νεύρωση που προκύπτει από την κατάσταση ενός λογικού ανθρώπου που ζει σε μια τρελή κοινωνία, παρά από εκείνη της πιο συμβατικής νεύρωσης ενός ασθενούς που προσπαθεί να προσαρμοστεί σε μια άρρωστη κοινωνία. Στη διαδικασία της περαιτέρω ανάλυσής του, δηλ. στην ανάπτυξη μεγαλύτερης ανεξαρτησίας και παραγωγικότητας, τα νευρωτικά συμπτώματά του θα θεραπευθούν. «

Erich Fromm