Οι σκέψεις μου η αλήθεια
Οι περισσότεροι άνθρωποι δέχονται τις σκέψεις τους ως γεγονότα. Θεωρούν ότι αυτό που πέρασε από το νου τους αναπαριστά αυτό που συμβαίνει στο περιβάλλον τους ανά πάσα στιγμή και άρα καθορίζει την πραγματικότητα.
Αδυνατούν να διανοηθούν το ενδεχόμενο να μην ισχύει αυτό που σκέφτονται. Για πολλούς λόγους ~ κάποιοι αναφέρονται παρακάτω.
- Έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης
- Έλλειψη παιδείας
- Έλλειψη μορφωτικού υπόβαθρου
- Έλλειψη νοητικού υπόβαθρου
- Εσφαλμένη μάθησης τρόπου του “σχετίζεσθαι”
- Ύπαρξη γνωσιακών διαστρεβλώσεων & προκαταλήψεων (δυσλειτουργικών προτύπων σκέψης) π.χ. “όλοι το λένε” ή “αφού έτσι νιώθω, έτσι θα είναι”
- Ύπαρξη μηχανισμών άμυνας του εγώ
- Ύπαρξη άκαμπτων χαρακτηριστικών προσωπικότητας
- Ύπαρξη εσφαλμένης κωδικοποίησης παρελθουσών εμπειριών
Πολλοί βέβαια επιλέγουν να μη σκέφτονται και πολύ όπως μας υποδηλώνει αυτή εδώ η έρευνα. Επίσης πολλοί δεν έχουν επίγνωση για αυτά που σκέφτονται.
Ας αναλογιστεί απλά κανείς γιατί διαφορετικά άτομα έχουν διαφορετικές απόψεις για το ίδιο γεγονός. Και επιπλέον γιατί το ίδιο άτομο (μετά από ατομική προσπάθεια, ενίοτε ψυχοθεραπευτική) μπορεί να δει το ίδιο γεγονός με άλλο τρόπο.
It is the mark of an educated mind to be able to entertain a thought without accepting it.
Ο Αριστοτέλης μας είπε ότι ένας εκπαιδευμένος νους μπορεί να συντηρήσει μια σκέψη χωρίς να την αποδέχεται. Η σημαντική αυτή ρήση θα μπορούσε να σημαίνει πως όταν κάνουμε μια σκέψη πάνω σε ένα γεγονός, ταυτόχρονα να επιτελούνται τα εξής :
- να συλλογιζόμαστε πάνω στη σκέψη αυτή
- να έχουμε επίγνωση οτι μπορεί να μην είναι σωστή (αντιπροσωπευτική της πραγματικότητας)
- να μην μας είναι απαράδεκτη η πιθανότητα οτι εμείς σφάλλουμε
- να μη θεωρούμε οτι επειδή εμείς κάναμε τη σκέψη, έχει μεγαλύτερη βαρύτητα ή αξιοπιστία
- να αντιλαμβανόμαστε ταυτόχρονα τις άλλες (ή κάποιες άλλες) σκέψεις που μπορεί να αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα
- να παραδεχόμαστε ότι μπορεί να μην αντιλαμβανόμαστε όλες τις πιθανές εκδοχές
- να μη βιαζόμαστε να δεχτούμε μόνο μία από όλες τις πιθανές εκδοχές
- και να μη θεωρούμε οτι πάντα πρέπει να υιοθετούμε μόνο μία.
Έχουν κάποιο νόημα τα παραπάνω; Οι σκέψεις μπορεί να βασανίζουν. Μπορεί να φτάσουν να γίνονται έμμονες. Επιπλέον οι σκέψεις αυτομάτως οδηγούν σε συναισθήματα. Τα αρνητικά συναισθήματα σε μεγάλη ένταση και διάρκεια (θυμός, άγχος, ενοχή, στενοχώρια, ντροπή κ.α.) είναι ανεπιθύμητα. Ο άνθρωπος υποφέρει υπό το βάρος τους.
Αν οι σκέψεις που οδήγησαν στα αρνητικά συναισθήματα ετύγχαναν τροποποίησης βάσει του παραπάνω σκεπτικού, τότε οι τροποποιημένες σκέψεις δε θα οδηγήσουν σε αρνητικά συναισθήματα. Μέσω ψυχοθεραπευτικής προσπάθειας η ηρεμία μπορεί να καταστεί εφικτή. Η γνωσιακή θεραπεία αποτελεί μια πιθανή επιλογή καθώς είναι αναγνωρισμένα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση σχετικών καταστάσεων.
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής