Πονοκέφαλος – κεφαλαλγία

Ο πονοκέφαλος αποτελεί ένα πολύ δυσάρεστο ως βασανιστικό σύμπτωμα και συχνό αίτιο μείωσης της λειτουργικότητάς μας. Υπάρχουν τρία βασικά είδη κεφαλαλγίας και τα δύο από αυτά (κεφαλαλγία τάσης και ημικρανία) κυρίως έχουν συσχετισθεί με διάφορους τρόπους με την ύπαρξη αυξημένου στρες στον τρόπο ζωής μας.

Κεφαλαλγία τάσης
Ημικρανία
Αθροιστική κεφαλαλγία

Οι κεφαλαλγίες είναι από τις πιο συχνές διαταραχές του νευρικού συστήματος και αποτελούν την τρίτη μεταξύ όλων των ιατρικών ασθενειών παγκοσμίως αιτία πρόκλησης ανικανότητας (μείωσης της λειτουργικότητας) σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Έχει υπολογιστεί ότι σχεδόν ο μισός ενήλικος πληθυσμός είχε πονοκέφαλο τουλάχιστον μία φορά μέσα στο τελευταίο έτος.

Η κεφαλαλγία επιφέρει ένα υψηλό κόστος στη ζωή των πασχόντων, συμπεριλαμβανομένων της υγείας, της μειωμένης ποιότητας ζωής και του οικονομικού κόστους. Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πονοκεφάλου, και συχνά ο συνεχής φόβος της επόμενης, βλάπτουν την οικογενειακή ζωή, την κοινωνική ζωή και την εργασιακή απασχόληση. Η μακροπρόθεσμη προσπάθεια αντιμετώπισης μιας χρόνιας διαταραχής πονοκεφάλου μπορεί επίσης να προδιαθέσει το άτομο σε άλλες ασθένειες.

Κεφαλαλγία τάσης

Η κεφαλαλγία τάσης είναι ο πιο συχνός τύπος πονοκεφάλου. Η λέξη τάση υποδηλώνει την αίσθηση της μυικής πίεσης ή σφιξίματος. Η σύσπαση των μυών στο λαιμό, τον αυχένα, το πρόσωπο, το τριχωτό της κεφαλής και το σαγόνι οδηγεί στην ενεργοποίηση του πόνου. Ο πονοκέφαλος τύπου τάσης μπορεί επίσης να προκληθεί από σφίξιμο της γνάθου, έντονη εργασία, χαμένα γεύματα, κατάθλιψη, άγχος ή προβλήματα ύπνου.

Ο πόνος είναι συνήθως ήπιος έως μέτριος και βιώνεται σαν να ασκείται σταθερή πίεση στο μπροστινό μέρος του προσώπου ή στο κεφάλι ή το λαιμό ή σαν να σφίγγεται μια ζώνη γύρω από το κεφάλι μας. Τις περισσότερες φορές ο πόνος γίνεται αισθητός και στις δύο πλευρές του κεφαλιού.

Μπορεί να συνοδεύεται από ζάλη, ευερεθιστότητα, μείωση συγκέντρωσης

Οι επεισοδιακοί πονοκέφαλοι τύπου τάσης μπορεί να σχετίζονται με υψηλό άγχος και συνήθως αντιμετωπίζονται με την εξάλειψη του αγχογόνου παράγοντα ή με μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά. Το χρόνιο στρες θα προκαλέσει καθημερινό ή σχεδόν καθημερινό πονοκέφαλο τάσης. Ένας πιθανός μηχανισμός είναι η υπεραλγησία. Χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως η τελειομανία έχουν συνδεθεί επίσης με αυτό τον τύπο.

Χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη σωστή χρήση των αναλγητικών φαρμάκων ως προς την αντιμετώπισης της κεφαλαλγίας. Η κατάχρηση τους επιδεινώνει το πρόβλημα και δημιουργείται ανοχή δηλαδή το θεραπευτικό αποτέλεσμα τους είναι πολύ μικρότερο.

Ημικρανία

Η ημικρανία είναι μια διαταραχή που επηρεάζει κυρίως το αισθητικό νευρικό σύστημα. Διακρίνεται από επεισόδια, που διαρκούν γενικά λίγες ώρες, και περιλαμβάνουν έναν παλλόμενο πόνο στη μία πλευρά του κεφαλιού που μπορεί να κυμαίνεται από ήπιος έως πολύ βαρύς. Ωστόσο, ο πονοκέφαλος είναι μόνο ένα στοιχείο ενός μεγαλύτερου συνόλου.

Εκτός από τον πόνο στο κεφάλι, συχνά υπάρχει πόνος στον αυχένα, πίσω από το μάτι και στους ώμους. Η ναυτία και ο έμετος, είναι συνοδά χαρακτηριστικά. Μπορεί επίσης να συνυπάρχει κοκκίνισμα των ματιών, δακρύρροια, έξαψη ή ωχρότητα. Τέλος, η πλειοψηφία των κρίσεων ημικρανίας περιλαμβάνουν αισθητηριακές ενισχύσεις: φωτοφοβία, φωνοφοβία, οσμοφοβία και δερματική αλλοδυνία, δηλαδή βιώνεται ενισχυμένη ή/και επώδυνη η αντίληψη του φωτός, του ήχου, της μυρωδιάς και της φυσιολογικής αφής αντίστοιχα.

Σε έως και το ένα τρίτο των ασθενών, η κρίση ημικρανίας προαναγγέλλεται από μια αύρα : πρόκειται για ένα φαινόμενο αισθητηριακής ψευδαίσθησης, με οπτικές ή σωματικές αντιλήψεις που δεν υπάρχουν στο περιβάλλον.

Τα γεγονότα που προκαλούν συναισθηματικό στρες μπορούν να προκαλέσουν ημικρανία. Σε περιόδους συναισθηματικού στρες, απελευθερώνονται ορισμένες χημικές ουσίες που προκαλούν τις αγγειακές αλλαγές που προκαλούν ημικρανία. Οι ημικρανικές εισβολές γίνονται πιο συχνές σε περιόδους αυξημένου στρες. Οι παράγοντες που σχετίζονται με το στρες περιλαμβάνουν το άγχος, την ανησυχία, την κατάθλιψη, τα καταπιεσμένα συναισθήματα και την ψυχική κόπωση.

Σύνδεση στρες & ψυχικής διαταραχής με τον πονοκέφαλο

Σε έρευνα που διεξήχθη μεταξύ περίπου 5000 ατόμων με κεφαλαλγία ηλικίας 21-71 ετών επιβεβαιώνεται ακριβώς αυτό το γεγονός. Το γενικότερο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το στρες είναι παράγων πυροδότησης μιας κεφαλαλγίας, επιταχύνει την εξέλιξή της σε χρόνιο πρόβλημα, ενώ ιδιαίτερα σημαντική είναι και η αντίστροφη κατάσταση : η κεφαλαλγία προκαλεί στρες ή περισσότερο στρες από το προϋπάρχον, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.

Υπάρχουν αρκετές ψυχικές διαταραχές στις οποίες η κεφαλαλγία έχει αυξημένο ποσοστό εμφάνισης προκαλώντας συννοσηρότητα.

Αντίστροφα, το άγχος και η κατάθλιψη είναι σημαντικά πιο συχνές σε άτομα με ημικρανία παρά σε υγιή άτομα.

Συνήθως σημειώνεται βελτίωση των συμπτωμάτων της κεφαλαλγίας όταν αντιμετωπιστεί επαρκώς η αντίστοιχη πρωτοπαθής ψυχική διαταραχή. Η θεραπεία του άγχους έχει θετικό αποτέλεσμα στη μείωση της ψυχογενούς κεφαλαλγίας. Το άγχος συνήθως δεν μπορεί να αποφευχθεί εντελώς, αλλά η εκμάθηση της καλύτερης αντιμετώπισης του μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των πονοκεφάλων.

Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής

Πονοκέφαλος-κεφαλαλγία λόγω στρες