Τι είναι οι γνωστικές λειτουργίες
Με τον όρο γνωστικές λειτουργίες αναφερόμαστε σε ανώτερες νοητικές διαδικασίες του εγκεφάλου που δημιουργούν δεξιότητες απαραίτητες για την επαφή μας με το περιβάλλον και άλλους ανθρώπους και στην ανταπόκριση σε βασικό επίπεδο στις ανάγκες της καθημερινότητας.
Ποιες είναι οι γνωστικές λειτουργίες
Οι ανώτερες γνωστικές λειτουργίες φέρονται εις πέρας από την αλληλεπίδραση διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου με κυριότερη τον προμετωπιαίο λοβό και είναι :
- η γλώσσα (προφορικός και γραπτός λόγος)
- η μνήμη
- η προσοχή και η συγκέντρωση
- η βούληση
- η αντίληψη
- η αναγνώριση
Οι παραπάνω γνωστικές λειτουργίες οδηγούν σε πιο σύνθετες εκτελεστικές δεξιότητες όπως :
- η διαμόρφωση σχεδίων
- η διαμόρφωση προτεραιοτήτων
- η διατήρηση στόχων
- η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων
- η μάθηση από την εμπειρία
- η κριτική ικανότητα
- η αφαιρετική ικανότητα
- η κοινωνική συμπεριφορά
- η λήψη αποφάσεων
- η παραγωγή ιδεών-δημιουργικότητα
- ο ανασταλτικός έλεγχος
Οι γνωστικές λειτουργίες καλλιεργούνται με διάφορους τρόπους, βασικός εκ των οποίων είναι το διάβασμα βιβλίων όπως αναδεικνύεται σε μία ακόμη έρευνα. Η συγκεκριμένη μέτρησε την επίδραση του διαβάσματος λογοτεχνικών βιβλίων στη λήψη αποφάσεων και στην ανθρώπινη συναισθηματική ανάγκη για σιγουριά και σταθερότητα. Περισσότερο τα λογοτεχνικά και λιγότερο βιβλία εκπαιδευτικού επαγγελματικού περιεχομένου ενισχύουν την ορθότερη κρίση ως προς τη λήψη αποφάσεων και την ανοχή της αβεβαιότητας, συμπεραίνει η έρευνα.
Ο λόγος είναι με απλά λόγια ότι στο βιβλίο ο αναγνώστης δε βιώνει την ανάγκη να λάβει απόφαση, ενώ παράλληλα μπαίνει στη διαδικασία να να παρατηρήσει την ακολουθία γεγονότων μετά από απόφαση (κάποιου πρωταγωνιστή) που πιθανώς ο ίδιος να μη συμφωνεί. Ως εξωτερικός παρατηρητής αποκτά τη δυνατότητα να γνωρίσει και άλλες οπτικές και προοπτικές που εως τώρα δεν ήξερε, είχε παρεξηγήσει ή είχε υποβαθμίσει. Επιπλέον γνωσιακές διαστρεβλώσεις του τύπου “άσπρο ή μαύρο” γίνεται πιο πρόσφορο να διαλυθούν. Ουσιαστικά το συμπέρασμα και το κλειδί ταυτόχρονα είναι η διεύρυνση του πεδίου σκέψης ή αλλιώς του πνευματικού ορίζοντα.
Πότε υπάρχει πρόβλημα στη γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου
Οι γνωστικές λειτουργίες επηρεάζονται σε διάφορες διαταραχές. Κατά κύριο λόγο ελλείμματα σημαντικού βαθμού παρατηρούνται στις
- εκφυλιστικές παθήσεις του εγκεφάλου όπως η άνοια,
- στις ψυχώσεις και ειδικότερα στη σχιζοφρένεια.
και λιγότερο στη
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής