Διαλείπουσα Εκρηκτική Διαταραχή

Τι είναι η διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή

Η διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή περιλαμβάνεται στις διαταραχές παρορμητικότητας και χαρακτηρίζεται από τα εξής :

·         Επαναλαμβανόμενες πράξεις υλικών καταστροφών, επιθετικής συμπεριφοράς λεκτικά ή σωματικά προς τρίτους ή προς ζώα ή κατά εαυτού λόγω της αδυναμίας ελέγχου της αντίστοιχης παρόρμησης για 3 μήνες τουλάχιστον.

·         Η ένταση των συμπεριφορών αυτών είναι εντελώς ασύμβατη με την ένταση των ερεθισμάτων ή στρεσσογόνων παραγόντων που οδήγησαν σε αυτές.

·         Οι συμπεριφορές αυτές δε συμβαίνουν στο πλαίσιο άλλης διαταραχής και δεν είναι προσχεδιασμένες αλλά παρορμητικές.

Η διαταραχή μπορεί να παρουσιάζει συχνή συννοσηρότητα με ΔΕΠΥ, διαταραχές προσωπικότητας, κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών και διπολική διαταραχή. Εμφανίζεται επίσης και επί ύπαρξης νευρολογικών διαταραχών όπως η επιληψία, ο τραυματισμός εγκεφάλου και η άνοια.

Οι εκδηλώσεις μπορεί να είναι άλλοτε μανιακόμορφες ή/και να χρωματίζονται από μια διάχυτα καταθλιπτική στάση με αρνητικές θεωρήσεις του κόσμου, του εαυτού και των τριών συνιστωσών του χρόνου (παρόν, παρελθόν και μέλλον). Υπερτιμημένες ιδέες και παρερμηνείες διαφόρων τομέων της καθημερινότητας μπορεί να συνυπάρχουν.

---

Αίτια – παράγοντες κινδύνου

Η διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή μπορεί να ξεκινήσει στην παιδική ηλικία – μετά την ηλικία των 6 ετών – ή κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Είναι πιο συχνή σε νεαρές ηλικίες απ’ ότι σε μεγαλύτερους ενήλικες.

Εκτός από πιθανή γενετική συνιστώσα παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση είναι :

• Ένα ιστορικό σωματικής κακοποίησης ή πολλαπλών τραυματικών εμπειριών στην παιδική ηλικία
• Οικογενειακό περιβάλλον, το οποίο χαρακτηρίζεται από λεκτική και σωματική βία ως συστηματική συμπεριφορά, συσχετίζεται με την εκρηκτική συμπεριφορά στα παιδιά ως αντίκτυπο των μαθησιακών εμπειριών.

Η κατάχρηση πολλαπλών ουσιών συσχετίζεται έντονα με τη σοβαρότητα της διαλείπουσας εκρηκτικής διαταραχής.

---

Αντιμετώπιση διαλείπουσας εκρηκτικής συμπεριφοράς

Άτομα με διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή δεν είναι σύνηθες να φτάνουν στον ειδικό ψυχικής υγείας καθώς χαρακτηρίζονται από έλλειψη επιθυμίας και κινήτρων για αλλαγή αυτής της συμπεριφοράς. Δεν αποδέχονται εύκολα την ευθύνη για την επιθετικότητα τους, μεταθέτοντας την σε κάποιο άλλο άτομο ή κατάσταση.

Βασική θέση στη φαρμακευτική θεραπεία έχουν τα σταθεροποιητικά του συναισθήματος όπως το βαλπροικό νάτριο (depakine), η καρβαμαζεπίνη (tegretol), το λίθιο. Επιπλέον αγχολυτικοί παράγοντες όπως οι βενζοδιαζεπίνες και η βουσπιρόνη, ο β αναστολέας προπρανολόλη καθώς και ενίσχυση της σεροτονινεργικής νευροδιαβίβασης μέσω αντικαταθλιπτικών επιστρατεύονται αναλόγως την ειδική συμπτωματολογία του κάθε ασθενούς.

Η ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση δε θα πρέπει να απουσιάζει από το «θεραπευτικό ρεπερτόριο» του ψυχιάτρου. Η ανάπτυξη της εναισθησίας, δηλαδή η εστίαση στην αναγνώριση του συμπτώματος των εκρήξεων και των συνεπειών τους από τον ασθενή, η οποία δεν είναι πάντοτε δεδομένη, θα πρέπει να είναι πρώτης επιλογής στρατηγική. Ψυχοθεραπεία προσανατολισμένη στην καλύτερη διαχείριση του θυμού, συναισθήματος που σχεδόν πάντοτε υποβόσκει στην εκρηκτική διαταραχή, επίσης συνίσταται. Η εφαρμογή γνωσιακής κατεύθυνσης ψυχοθεραπείας επίσης παρουσιάζει ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

---

Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής