Συνεδρίες online, τηλεψυχιατρική, ψυχοθεραπεία, e-therapy
Ψυχιατρική εξέταση, παρακολούθηση από ψυχίατρο και ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες online (από απόσταση μέσω υπολογιστή) για όσους βρίσκονται μακριά σε άλλη πόλη ή χώρα και δεν έχουν τη δυνατότητα να είναι στο ιατρείο.
Αν και η επικοινωνία δια ζώσης αποτελεί πάντα τη θεραπεία εκλογής στην ψυχιατρική, καθώς η ζωντανή ανθρώπινη επαφή είναι βασικό στοιχείο στη θεραπευτική διαδικασία, η τηλεψυχιατρική είναι μια σημαντική εναλλακτική λύση στη σημερινή εποχή.
Τι είναι η τηλεψυχιατρική;
Η τηλεψυχιατρική και οι online συνεδρίες ψυχοθεραπείας (e-therapy) είναι υπηρεσίες ψυχικής υγείας που παρέχονται εξ αποστάσεως μέσω υπολογιστή, τάμπλετ ή κινητού τηλεφώνου. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για άτομα που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές ή αντιμετωπίζουν δυσκολίες μετακίνησης.
Αν και η δια ζώσης επικοινωνία παραμένει παραδοσιακά η θεραπεία εκλογής, η τηλεψυχιατρική έχει αναδειχθεί σε πολύτιμο εργαλείο, ιδιαίτερα μετά την πανδημία COVID-19.
Πλεονεκτήματα της τηλεψυχιατρικής
Αυξημένη προσβασιμότητα: Έρευνες δείχνουν αύξηση έως 40% στην πρόσβαση ευάλωτων πληθυσμών σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας (Hilty et al., 2018).
Μια δυνατότητα αδιάλειπτης φροντίδας της ψυχικής μας υγείας ιδίως σε έκτακτες περιστάσεις όπως π.χ. στην περίπτωση πανδημίας.
Συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα: Μετα-αναλύσεις επιβεβαιώνουν ότι η αποτελεσματικότητα της online ψυχοθεραπείας είναι συγκρίσιμη με τις δια ζώσης συνεδρίες για πολλές ψυχικές διαταραχές (Batastini et al., 2021).
Ευελιξία και εξοικονόμηση χρόνου: Η έρευνα δείχνει εξοικονόμηση 60-90 λεπτών χρόνου μετακίνησης ανά συνεδρία (O’Reilly et al., 2019).
Μείωση στίγματος: Επιτρέπει στους θεραπευόμενους να λαμβάνουν βοήθεια στο οικείο περιβάλλον του σπιτιού τους, μειώνοντας το στίγμα που συχνά συνδέεται με την αναζήτηση ψυχιατρικής βοήθειας.
Βελτιωμένη συμμόρφωση: Παρατηρείται μείωση έως 32% στις ακυρώσεις συνεδριών (Totten et al., 2016).
Οικονομική προσιτότητα: Μείωση συνολικού κόστους θεραπείας κατά 10-40%, συνυπολογίζοντας έξοδα μετακίνησης και χαμένο χρόνο εργασίας (Fortney et al., 2015).
Περιορισμοί και προκλήσεις
Τεχνολογικά εμπόδια: 15-30% των ασθενών αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την τεχνολογία ή έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο (Yellowlees et al., 2020).
Περιορισμοί στην αξιολόγηση: Δυσκολία στην παρατήρηση μη λεκτικών ενδείξεων και στη διεξαγωγή ορισμένων ψυχιατρικών εξετάσεων.
Ζητήματα θεραπευτικής σχέσης: Ορισμένοι αναφέρουν αίσθηση “απόστασης” στη θεραπευτική σχέση (Simpson & Reid, 2014).
Περιπτώσεις ακαταλληλότητας: Η τηλεψυχιατρική ενδέχεται να μην είναι κατάλληλη για περιστατικά υψηλού κινδύνου ή σοβαρές ψυχιατρικές καταστάσεις που απαιτούν άμεση παρέμβαση.
Ζητήματα απορρήτου: Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην ασφάλεια των δεδομένων και την προστασία του απορρήτου.
Βέλτιστες πρακτικές
Για θεραπευτές:
- Χρήση ασφαλών πλατφορμών που συμμορφώνονται με τους κανονισμούς προστασίας δεδομένων
- Προσαρμογή θεραπευτικών τεχνικών για το ψηφιακό περιβάλλον
- Ανάπτυξη πρωτοκόλλων για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης
Για θεραπευόμενους:
- Διαμόρφωση κατάλληλου, ιδιωτικού περιβάλλοντος για τις συνεδρίες
- Προετοιμασία τεχνολογικού εξοπλισμού
- Προσαρμογή της εικόνας ώστε να δείχνει όσο το δυνατόν καλύτερα το πρόσωπο, τη στάση του σώματος, αλλά και το δωμάτιο.
Το μέλλον της τηλεψυχιατρικής
Το μέλλον φαίνεται να κινείται προς υβριδικά μοντέλα φροντίδας που συνδυάζουν δια ζώσης και εξ αποστάσεως συνεδρίες, προσαρμοσμένα στις ανάγκες κάθε θεραπευόμενου. Παράλληλα, αναμένεται η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και η δημιουργία εξειδικευμένων εφαρμογών για συγκεκριμένες ψυχικές διαταραχές.
Συμπέρασμα
Η τηλεψυχιατρική αποτελεί πλέον αναπόσπαστο εργαλείο του ψυχιάτρου για την όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη υποστήριξη της ψυχικής υγείας. Παρά τους περιορισμούς της, οι έρευνες υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της για ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων.
Η επιλογή μεταξύ δια ζώσης και εξ αποστάσεως συνεδριών θα πρέπει να βασίζεται στις εξατομικευμένες ανάγκες του ατόμου και την κλινική κρίση του θεραπευτή. Σε κάθε περίπτωση, η τηλεψυχιατρική συμβάλλει σημαντικά στην επέκταση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, συμπληρώνοντας — χωρίς να αντικαθιστά πλήρως — την παραδοσιακή δια ζώσης φροντίδα.