Τι είναι το άσπρο μαύρο
Το άσπρο μαύρο γνωστό και ως διχοτομική σκέψη ή ασπρόμαυρη σκέψη (black or white thinking) είναι μια γνωστική διαστρέβλωση κατά την οποία τα άτομα αντιλαμβάνονται τις καταστάσεις με απόλυτους όρους, όπως “όλα ή τίποτα” ή “καλό ή κακό”. Αυτός ο τρόπος σκέψης έχει μελετηθεί εκτενώς στην επιστημονική βιβλιογραφία, αποκαλύπτοντας διάφορες υποκείμενες αιτίες:
Αυτό το μοτίβο σκέψης οδηγεί τα άτομα να ερμηνεύουν τις εμπειρίες με ακραίους, απόλυτους όρους, οι οποίοι μπορούν να συσκοτίσουν τις πολυπλοκότητες της πραγματικότητας και να συμβάλουν σε σημαντική συναισθηματική δυσφορία.
Η χρήση απόλυτων λέξεων ή φράσεων -λέξεις όπως “πάντα”, “τίποτα” ή “εντελώς”- είναι πιο διαδεδομένη σε άτομα που βιώνουν άγχος και κατάθλιψη και αντανακλά ένα γνωστικό πρότυπο που παραβλέπει τις περισσότερες αποχρώσεις της πραγματικότητας, διαιωνίζοντας την παραμονή τους σε κατάσταση ψυχοπαθολογίας.
Από εξελικτική άποψη, το άσπρο μαύρο μπορεί να αναπτύχθηκε ως μηχανισμός απλοποίησης πολύπλοκων πληροφοριών, βοηθώντας στην ταχεία λήψη αποφάσεων σε κρίσιμες καταστάσεις. Κατηγοριοποιώντας τις εμπειρίες με δυαδικούς όρους, οι άνθρωποι μπορούν να αξιολογούν γρήγορα τις απειλές και να κάνουν επιλογές με γνώμονα την επιβίωση.
Η ασπρόμαυρη σκέψη αποτελεί μια έκφανση της διχοτόμησης (splitting) η οποία είναι ένας πρωτογενής αμυντικός μηχανισμός που συναντάται κυρίως στις διαταραχές προσωπικότητας, σε διατροφικές διαταραχές, αλλά και σε φυσιολογικές ψυχολογικές διεργασίες, ιδιαίτερα σε καταστάσεις έντονου στρες. Επίσης παρατηρείται σε άτομα με δυσπροσαρμοστικά χαρακτηριστικά όπως ο φανατισμός και η υψηλή επιθετικότητα. Η διχοτόμηση αποτελεί ένα μέσο με το οποίο το άτομο οργανώνει την πραγματικότητα διαχωρίζοντάς την σε «καλή» και «κακή», αποφεύγοντας τη συναισθηματική πολυπλοκότητα.
Φαινόμενα διχοτόμησης μπορεί να εμφανίζονται και σε συλλογικό επίπεδο
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος
Μια πηγή : Seeing Things in Black-and-White: A Scoping Review on Dichotomous Thinking Style