Τι είναι η αυτογνωσία;
Η αυτογνωσία είναι μια πιο βαθιά κατανόηση του εαυτού μας – των σκέψεων, των συναισθημάτων, των κινήτρων, των αδυναμιών και των δυνατοτήτων μας. Είναι μια διαδικασία ενδοσκόπησης και προσωπικής ανάπτυξης που μας επιτρέπει να κατανοούμε καλύτερα ποιοι είμαστε και πώς σχετιζόμαστε με τον κόσμο γύρω μας.
Γιατί είναι σημαντική η αυτογνωσία;
- Αυτοβελτίωση: Η γνώση του εαυτού μας είναι το πρώτο βήμα για να αλλάξουμε προς το καλύτερο και να κερδίσουμε σε ποιότητα ζωής.
- Βελτίωση Σχέσεων: Όταν κατανοούμε τις ανάγκες και τα συναισθήματά μας, γινόμαστε πιο ειλικρινείς και αυθεντικοί στις σχέσεις μας. Κατανοώντας τον εαυτό μας, κατανοούμε περισσότερο και τους άλλους και συχνά διαπιστώνουμε ότι έχουμε περισσότερα κοινά ή διαφορές από όσες νομίζαμε πριν.
- Λήψη Αποφάσεων: Με την αυτογνωσία, οι αποφάσεις μας βασίζονται στις πραγματικές μας αξίες και επιθυμίες, όχι σε εξωτερικές πιέσεις.
- Ενίσχυση ψυχικής υγείας : Μας βοηθά να αναγνωρίσουμε σκέψεις και συναισθήματα που μας δυσκολεύουν, το πρώτο βήμα για τη βελτίωση της ψυχικής μας υγείας.
Πώς καλλιεργείται η αυτογνωσία;
- Ενδοσκόπηση: Ο χρόνος για σκέψη και αυτοπαρατήρηση είναι απαραίτητος. Κρατήστε ένα ημερολόγιο για να καταγράφετε σκέψεις και συναισθήματα.
- Ανατροφοδότηση: Εφόσον μπορούμε να το αντέξουμε, η γνώμη των άλλων για το πώς μας βλέπουν μπορεί να προσφέρει νέες οπτικές.
- Δοκιμές και Σφάλματα: Μέσα από τις εμπειρίες και τα λάθη μας, ανακαλύπτουμε περισσότερα για τον εαυτό μας.
- Προσωπική Ανάπτυξη: Βιβλία, σεμινάρια και ψυχολογικές συνεδρίες είναι χρήσιμα εργαλεία για βαθύτερη κατανόηση.
Ρητά για την αυτογνωσία
Η αυτογνωσία είναι το κλειδί για την προσωπική ανάπτυξη και την ευτυχία. Πολλές φορές, τα σοφά λόγια μεγάλων στοχαστών μας καθοδηγούν σε αυτό το ταξίδι αυτοανακάλυψης. Συγκεντρώσαμε μερικά ρητά από παλαιότερες δημοσιεύσεις που εμπνέουν την εσωτερική αναζήτηση και τα παρουσιάζουμε :
Η υψηλότερη, πιο αποφασιστική εμπειρία είναι να μείνεις μόνος με τον εαυτό σου. Πρέπει να είσαι μόνος για να ανακαλύψεις τι σε στηρίζει, όταν αντιλαμβάνεσαι ότι δεν μπορείς να υποστηρίξεις τον εαυτό σου. Μόνο αυτή η εμπειρία μπορεί να σου δώσει ένα ακλόνητο θεμέλιο. Carl Jung
Το παραπάνω απόσπασμα έρχεται να μας θυμίσει ότι τα διάφορα ρητά και αποφθέγματα δεν είναι οπωσδήποτε καθολικής ισχύος, αλλά η αξία τους έγκειται στην τροφή για σκέψη που προσφέρουν. Για παράδειγμα το συγκεκριμένο δεν ισχύει για όλους και δεν αναιρεί ότι μπορείς και να λάβεις βοήθεια και υποστήριξη στην προσπάθεια κατανόησης του εαυτού σου. Κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν εξαρχής να βρεθούν μόνοι τους με τον εαυτό τους.
“Η Ψυχιατρική είναι ένα παράξενο πεδίο γιατί σε αντίθεση με κάθε άλλο ιατρικό πεδίο, ποτέ δεν τελειώνεις πραγματικά. Το μεγαλύτερο εργαλείο σου είσαι Εσύ, ο εαυτός σου και η δουλειά της κατανόησης του εαυτού σου είναι ατελείωτη. Ακόμη μαθαίνω“. Irvin Yalom
Ως παιδί ένιωσα τον εαυτό μου ότι είμαι μόνος, και είμαι ακόμα, γιατί ξέρω πράγματα και πρέπει να υπαινίσσομαι πράγματα, για τα οποία οι άλλοι προφανώς δεν γνωρίζουν τίποτα, και ως επί το πλείστον δεν θέλουν να γνωρίζουν. Καρλ Γιουνγκ
Οι άνθρωποι θα κάνουν οτιδήποτε, όσο παράλογο και να είναι, προκειμένου να αποφύγουν να δουν μέσα στην ψυχή τους. Carl Jung
Αυτό που μετράει δεν είναι τι σου συμβαίνει, αλλά πώς αντιδράς σε αυτό που σου συμβαίνει. Επίκτητος
“Ο εγωκεντρισμός αποτελεί πρόβλημα, ωστόσο, όταν γίνεται υπερβολικός και δεν εξισορροπείται από κοινωνικά χαρακτηριστικά όπως η αγάπη, η ενσυναίσθηση και ο αλτρουισμός, η ικανότητα για τα οποία πιθανότατα αντιπροσωπεύεται και στο γονιδίωμά μας. Είναι ενδιαφέρον ότι πολύ λίγοι από εμάς σκεφτόμαστε να αναζητήσουμε τον εγωκεντρισμό στον εαυτό μας, αν και θαμπωνόμαστε από αυτόν στους άλλους”. ― Aaron T. Beck, Prisoners Of Hate
Ό,τι μας ενοχλεί στους άλλους μπορεί να μας οδηγήσει σε μια κατανόηση του εαυτού μας. Carl Jung
Περισσότερα αποφθέγματα που ωθούν την αυτεπίγνωση
Η αυτεπίγνωση δεν είναι μια εύκολη ούτε βραχυπρόθεσμη πορεία και τις περισσότερες φορές κρατάει σε όλο το πέρας της ζωής μας, ασχέτως πόσο το συνειδητοποιούμε ή όχι.
Συχνά έχουν αξία ατάκες και λόγια που έχουν πει άνθρωποι που δεν ανήκουν στο χώρο της ψυχανάλυσης, ψυχολογίας, φιλοσοφίας, επιστήμης κ.λ.π. και μπορεί να αποτελέσουν τροφή για σκέψη και έναυσμα για μεγαλύτερη επίγνωση για πολλούς. Ας δούμε ορισμένα :
Προσπαθώ να βγω από το ψυχολογικό αδιέξοδο αλλά δε θυμάμαι από που μπήκα. Αρκάς
Παίρνεις τη ζωή στα χέρια σου και τι συμβαίνει; Ένα φοβερό πράγμα: Κανένας να κατηγορήσεις. Erica Jong
Μερικές φορές χρειάζεται μια καλή πτώση για να καταλάβεις πραγματικά που βρίσκεσαι.― Hayley Williams
Ο τρόπος που υπέφερες σου επέτρεψε να (μπορείς να) βλέπεις τα δεινά γύρω σου.
Όταν τα πράγματα πάνε στραβά, θέλουμε να οφείλεται στην τύχη κι όχι σε μας. Άλλα όταν πάνε καλά, θέλουμε να οφείλεται σ’ εμάς κι όχι στην τύχη. Αλλά είναι και τα δύο. Αυτό είναι το δύσκολο. Είναι σχεδόν πάντα και τα δύο.
Το γνώθι σαυτόν δεν είναι για όλους
Το γνώθι σ’αυτόν είναι η αρχαία έκφραση για την αυτογνωσία που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα. Ίσως μια διαχρονική ένδειξη της σημασίας που της έχει αποδωθεί από και για τον άνθρωπο.
Πολλοί άνθρωποι δε νιώθουν την ανάγκη να ψάχνουν πράγματα για τον εαυτό τους και αυτό είναι εντάξει. Σε πολλές περιπτώσεις αυτά που ήδη ξέρουν τους είναι αρκετά. Επίσης και οι ίδιοι μπορεί να μην έχουν κάποιο έντονο πρόβλημα που ενδεχομένως να τους ωθήσει σε δρόμους μεγαλύτερης αυτεπίγνωσης.
Για άλλους, αν και το γνώθι σαυτόν είναι απαραίτητο, δεν έχει ελπίδες να εξασκηθεί έτσι όπως είναι τα πράγματα σήμερα. Πολλοί άνθρωποι δεν είναι διαμορφωμένοι έτσι ώστε να παρατηρούν τι γίνεται μέσα τους, αλλά επίσης και πολλοί άνθρωποι δεν είναι έτοιμοι να εισέλθουν σε διαδικασία αυτοπαρατήρησης πόσο μάλλον ενδοσκόπησης.
Ο λόγος είναι ότι πολλά από αυτά που γίνονται μέσα μας στην πραγματικότητα είτε δε μας αρέσουν είτε δεν τα έλεγχουμε, είτε και τα δύο. Τα πράγματα που μας προκαλούν δυσφορία, αρκετοί άνθρωποι επιλέγουν να τα απωθούν, δηλαδή να τα αγνοούν καθώς η άγνοια έχει προστατευτικό ρόλο από μια οπτική. Η άγνοια επιτυγχάνεται και μέσα από διάφορους μηχανισμούς άμυνας.
Γι’ αυτό το λόγο η άγνοια για τον εαυτό που είναι το αντίθετο της αυτογνωσίας είναι για πολλούς ανθρώπους μια συνειδητή ή ασυνείδητη επιλογή.
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής