Κορωνοϊός & συλλογική ευθύνη
Αν ήδη πρέπει να μάθουμε κάτι από την παγκόσμια επιδημία του κορωνοϊού είναι ότι η υγεία είναι το μεγαλύτερο αγαθό πάνω και από προσωπικές επιθυμίες, αντιλήψεις, θρησκευτικές πεποιθήσεις κ.λ.π.
Και αν μου πείτε ότι σιγά το νέο, το ξέραμε, θα σας πω ότι μπορεί οι περισσότεροι να το ξέραμε στα λόγια, αλλά στην πράξη είναι κάτι πολύ διαφορετικό.
Εδώ η πραγματικότητα είναι ότι μια παγκόσμια επιδημία μπορεί να υπερκεράσει ακόμη και το πρωταρχικό κίνητρο των ανθρώπων που δεν είναι άλλο βέβαια από το χρήμα και το κέρδος. Είναι γνωστό ότι ήδη υπάρχουν τεράστιες απώλειες για την παγκόσμια οικονομία κάτι που είναι απολύτως αναμενόμενο και όλοι όσοι κόπτονται για τα θέματα αυτά θέλουν δε θέλουν θα το υποστούν.
Η υγεία είναι το σημαντικότερο πράγμα στον κόσμο και σε τέτοιες περιπτώσεις όπως αυτή που ζούμε, μαθαίνουμε ότι εκτός από την ατομική, έχουμε και τη συλλογική ευθύνη, την οποία τόσο εύκολα έχουμε συνηθίσει να ξεχνάμε. Άπειρα τα παραδείγματα, το πρώτο που μου έρχεται πάντα στο μυαλό είναι αυτό της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής.
Το πώς θα εξελιχθεί η επιδημία δεν είναι βέβαιο αυτή τη στιγμή. Βέβαια οι επιστημονικές οδηγίες έχουν και καλώς έχουν ένα προληπτικό χαρακτήρα και θα έπρεπε να αποτελούν οδηγό για τη συλλογική δράση των κοινωνιών. Ο φόβος και το άγχος στον κόσμο είναι φυσικό να ενισχύονται καθώς εδώ αντιμετωπίζεται μια πραγματική απειλή.
Τα παραδείγματα χωρών όπως η Ιταλία θεωρητικά θα έπρεπε να μας προσανατολίζουν στο να λάβουμε αυστηρά περιοριστικά μέτρα για όσο διάστημα χρειάζεται ώστε να μειωθεί η εξάπλωση της επιδημίας όσο γίνεται.
Τα τεκταινόμενα στη χώρα μας δείχνουν ότι αυτό δε θα γίνει όσο σωστά χρειάζεται, καθώς υπάρχουν ήδη θεσμικοί παράγοντες κύρους σε υπεύθυνες θέσεις ηγεσίας, ακόμη και στην ίδια την επιστημονική κοινότητα, που θα τοποθετήσουν το κόστος εξουσίας, κοσμικής και πνευματικής, πάνω από τη δημόσια ασφάλεια. Αυτό ουσιαστικά αποτελεί έκφανση των ατελειών της ίδιας της ανθρώπινης φύσης.
Η συλλογική ευθύνη δεν είναι κάτι που έχει καλλιεργηθεί σε ικανό βαθμό, ώστε να γίνεται προτεραιότητα σε βάρος του ατομικού συμφέροντος.
Αν η επιδημία covid-19 φουντώσει πολύ, είναι σαφές ότι η χώρα δεν είναι προετοιμασμένη από πλευράς υποδομών υγείας. Μόνο να πούμε ότι οι εντατικές δεν αρκούν επί χρόνια τώρα. Δυστυχώς ένας τρόπος που κάποιος μπορεί να μάθει και να αλλάξει είναι μέσω του παθήματος. Οι επιλογές που κάνουν τόσο τα άτομα όσο και οι κοινωνίες σε πρόσωπα και πράγματα έχουν συνέπειες. Διαχρονικά το ελληνικό κράτος έχει παραμελήσει τον τομέα της υγείας. Διαχρονικά δεν έχει προταχτεί από τους αρμόδιους θεσμικούς φορείς το ζήτημα αυτό ως μείζον.
Είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικό θεωρώ ότι οι φωνές της λογικής, της σύνεσης και της ωριμότητας είναι εξίσου πολλές και ακούγονται πολύ. Ναι ο μεσαίωνας επιδρά ακόμη επιβαρυντικά στο συλλογικό ασυνείδητο, ναι η συλλογική μας ηλικία παραμένει ακόμη προεφηβική, υπάρχει όμως και το τμήμα της ανθρωπότητας που έχει εξελιχθεί και κάπου προσπαθεί να δηλώσει πιο ενεργά την παρουσία του.
Αυτό ίσως θα πρέπει να θεωρηθεί ελπιδοφόρο μήνυμα και τουλάχιστον σε παγκόσμιο επίπεδο η πλειοψηφία των κοινωνιών φαίνεται να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να ασκήσουν τον όποιο έλεγχο μπορούν πάνω σε μια δύναμη της φύσης όπως είναι μια ιογενής επιδημία.
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής