Τι είναι υπεργενίκευση
Η υπεργενίκευση είναι ένα λογικό σφάλμα ή γνωστική παραμόρφωση όπου ένα άτομο βγάζει ένα γενικό συμπέρασμα βασιζόμενο σε περιορισμένα ή μη επαρκή στοιχεία. Πρόκειται για μια διαδικασία όπου ένας συγκεκριμένος περιστατικό ή μια μικρή σειρά από γεγονότα θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει το σύνολο.
Παράδειγμα υπεργενίκευσης:
Ένας μαθητής που αποτυγχάνει σε μια εξέταση μπορεί να πει: «Απέτυχα σε αυτήν την εξέταση, άρα είμαι χαζός και ποτέ δεν θα καταφέρω να περάσω οποιαδήποτε εξέταση». Αυτό το συμπέρασμα είναι μια υπεργενίκευση, διότι βασίζεται σε ένα μόνο γεγονός και δεν λαμβάνει υπόψη του τις άλλες επιτυχίες ή τις δυνατότητες του ατόμου.
Άλλο παράδειγμα:
Ένας άνθρωπος που έχει μια κακή εμπειρία σε ένα εστιατόριο μπορεί να πει: «Όλα τα εστιατόρια αυτής της πόλης είναι άθλια». Αυτή είναι μια υπεργενίκευση, διότι βασίζεται σε μία μόνο εμπειρία και δεν λαμβάνει υπόψη άλλες πιθανές εμπειρίες.
Υπεργενίκευση και άγχος
Η υπεργενίκευση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και να οδηγήσει σε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα.
Νέα σημαντική έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει κλινικά διαπιστωθέντα στοιχεία για τη συσχέτιση της υπεργενίκευσης με το μηχανισμό του άγχους. Πρόκειται για το φαινόμενο που συνοπτικά έχει να κάνει με τον εξής τρόπο σκέψης : “Είχα άγχος σε ένα θέμα, άρα θα έχω άγχος και σε άλλα άσχετα θέματα”. Με άλλα λόγια μια επέκταση της συναισθηματικής ανταπόκρισης σε μια εμπειρία και σε άλλες ουδέτερες λόγω αντιληπτικής αδυναμίας/δυσκολίας διαχωρισμού των ερεθισμάτων.
Fear Generalization and Anxiety: Behavioral and Neural Mechanisms
Πρόκειται για ένα είδος αυθαίρετου συμπεράσματος στο πλαίσιο άγνοιας, αγνόησης στοιχείων, υπερβολικής πίστης στην αξιοπιστία της κρίσης μας. Συμβαίνει σε όλους ενίοτε, σε μεγάλο βαθμό όμως στους πολύ αγχώδεις ανθρώπους. Στο πλαισιο της γνωσιακής ψυχοθεραπείας το λάθος της υπεργενίκευσης εντοπίζεται και καταβάλλεται προσπάθεια να περιοριστεί.
Μάθετε περισσότερα για τα γνωσιακά λάθη
Στην παρακάτω εικόνα αναφέρονται κάποιες λέξεις που τείνουν να χρησιμοποιούνται συχνά στην καθομιλουμένη όταν υπεργενικεύουμε.
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής