Η ανθρώπινη φύση: Ένα Παράδοξο της Ύπαρξης με ελαττώματα και χαρίσματα
Η ανθρώπινη φύση είναι ένα από τα πιο σύνθετα και πολυδιάστατα θέματα που απασχολούν τη φιλοσοφία, την ψυχολογία, τη βιολογία και τις κοινωνικές επιστήμες. Είναι ένας συνδυασμός βιολογίας, ενστίκτων, συναισθημάτων, λογικής και πολιτισμικών επιρροών, που καθορίζουν τη συμπεριφορά και τις επιλογές του ανθρώπου.
Η ανθρώπινη φύση είναι γεμάτη αντιθέσεις. Στα χαρίσματα και στις αρετές που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο, αντιπαρατίθενται οι αδυναμίες και τα ελαττώματά του. Αυτά τα στοιχεία, άλλοτε εμφανή και άλλοτε κρυμμένα, επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τις σχέσεις και την εξέλιξή μας.
Τι είναι η ανθρώπινη φύση
- Βιολογικός Ορισμός
Σύμφωνα με τη βιολογία, η ανθρώπινη φύση είναι το σύνολο των γενετικών και εξελικτικών χαρακτηριστικών που κληρονομούμε και επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τις ανάγκες μας. Η εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής έχει διαμορφώσει τα ένστικτα, τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τις νευρολογικές διεργασίες που μας καθορίζουν. - Ψυχολογικός Ορισμός
Στην ψυχολογία, η ανθρώπινη φύση αναφέρεται στις βασικές γνωστικές και συναισθηματικές διαδικασίες που διαμορφώνουν την προσωπικότητα και τις αντιδράσεις μας. Οι θεωρίες του Freud, του Jung και του Maslow επιχειρούν να εξηγήσουν την ανθρώπινη φύση μέσα από το ασυνείδητο, τις ανάγκες και την αυτοπραγμάτωση. - Κοινωνιολογικός Ορισμός
Από κοινωνιολογική σκοπιά, η ανθρώπινη φύση είναι προϊόν πολιτισμικών και κοινωνικών επιρροών. Ο κοινωνικός κατασκευαστισμός υποστηρίζει ότι η συμπεριφορά μας διαμορφώνεται από τις κοινωνικές νόρμες και τους θεσμούς, και όχι μόνο από έμφυτα χαρακτηριστικά.
Στην ουσία η ανθρώπινη φύση διαμορφώνεται δυναμικά από τη συνεχή αλληλεπίδραση των παραπάνω.
Ορισμένα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης
- Ενσυναίσθηση & Συμπόνια
Η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε και να μοιραζόμαστε τα συναισθήματα των άλλων είναι ένα θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης. - Αναζήτηση Γνώσης & Περιέργεια
Ο άνθρωπος έχει έμφυτη την ανάγκη να μαθαίνει και να ανακαλύπτει, γεγονός που τον οδήγησε στην εξέλιξη των επιστημών και του πολιτισμού. - Φιλοδοξία & Επιδίωξη της Επιτυχίας
Η επιθυμία για βελτίωση και πρόοδο είναι εγγενής σε κάθε άνθρωπο, αν και μερικές φορές οδηγεί σε ανταγωνισμό και συγκρούσεις. - Ανασφάλεια & Φόβος
Οι αβεβαιότητες και οι φόβοι είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, επηρεάζοντας τις αποφάσεις και τις αντιδράσεις μας. - Ανάγκη για Σύνδεση & Κοινωνικότητα
Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και η ανάγκη του για επικοινωνία και αλληλεπίδραση είναι καθοριστική για τη συναισθηματική του ευεξία.
Η Σύγκρουση Μεταξύ Ενστίκτων & Λογικής
Η ανθρώπινη φύση χαρακτηρίζεται από τη διαρκή σύγκρουση μεταξύ των ενστικτωδών τάσεων και της λογικής σκέψης. Από τη μία, τα βασικά μας ένστικτα μάς ωθούν στην επιβίωση, ενώ από την άλλη, η λογική και η ηθική μας επιτρέπουν να αναπτύσσουμε ανώτερες αξίες και να επιδιώκουμε μια πιο δίκαιη κοινωνία.
Ορισμένες αδυναμίες & ελαττώματα που μαστίζουν την ανθρωπότητα
- Αλαζονεία & Υπερηφάνεια
Η υπερβολική αυτοπεποίθηση και η υποτίμηση των άλλων μπορεί να οδηγήσουν σε συγκρούσεις και απομόνωση. - Ζήλια & Φθόνος
Η συνεχής σύγκριση με τους άλλους δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και υπονομεύει τις διαπροσωπικές σχέσεις. - Φόβος & Ανασφάλεια
Ο φόβος της αποτυχίας ή της απόρριψης εμποδίζει την προσωπική ανάπτυξη και εξέλιξη. - Οκνηρία & Αδράνεια
Η αποφυγή ευθυνών και η αναβολή δράσης και κινητοποίησης για σημαντικά ζητήματα μειώνει τις δυνατότητες επίτευξης ατοιμικών και συλλογικών στόχων. - Οργή, επιθετικότητα & αυτοκαταστροφικότητα
Ο ανεξέλεγκτος θυμός και η βία διαταράσσουν την κοινωνική ειρήνη και καταστρέφουν ανθρώπινες σχέσεις. - Αχαριστία & Εγωισμός
Η έλλειψη εκτίμησης προς τους άλλους και η εμμονή με το ατομικό συμφέρον υπονομεύουν τη συνεργασία και την αλληλεγγύη. - Ψεύδος & Υποκρισία
Η εξαπάτηση και η έλλειψη ειλικρίνειας δημιουργούν δυσπιστία και καταστρέφουν την αξιοπιστία των ανθρώπων.
Πώς να αντιμετωπίσουμε ελαττώματα & αδυναμίες
Η αναγνώριση των ελαττωμάτων μας είναι το πρώτο βήμα προς την αυτοβελτίωση. Η αυτοκριτική, η αποδοχή των λαθών μας και η προσπάθεια για αλλαγή είναι ζωτικής σημασίας για την εξέλιξή μας ατομικά, αλλά και συλλογικά.
Ας δούμε και ορισμένα ρητά που επισημαίνουν κάποιες όχι και τόσο εμφανείς ανθρώπινες ατέλειες.
Ρητά για την ανθρώπινη φύση και τα ελαττώματα της
Δεν μπορείς να κάνεις τους ανθρώπους να ακούσουν. Πρέπει να τους έρθει μόνο του βιωματικά και να αναρωτιούνται τι έγινε και γιατί ο κόσμος τινάχθηκε γύρω τους. Δεν μπορεί να διαρκέσει. Ray Bradbury
Η οικονομία μας βασίζεται στο να ξοδεύουμε δισεκατομμύρια για να πείσουμε τους ανθρώπους ότι η ευτυχία είναι να αγοράζεις πράγματα και, στη συνέχεια, επιμένοντας ότι ο μόνος τρόπος για να έχουμε μια βιώσιμη οικονομία είναι να κάνουμε πράγματα για να αγοράσουν οι άνθρωποι, ώστε να έχουν δουλειές και να πάρουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν πράγματα. Philip Slater κοινωνιολόγος
Αν κάποιος θέλει να προβλέψει το μέλλον, πρέπει να συμβουλευτεί το παρελθόν, καθώς τα γεγονότα του σήμερα μοιάζουν με του παρελθόντος. Αυτό συμβαίνει, επειδή δημιουργούνται από ανθρώπους που πάντοτε ωθούνταν και θα ωθούνται από τα ίδια πάθη και έτσι αναγκαστικά επιφέρουν τα ίδια αποτελέσματα”.
Niccolò Machiavelli (1469-1529)
Εντυπωσιακή θεώρηση που επιβεβαιώνεται πανηγυρικά από την ιστορία της ανθρωπότητας εώς σήμερα! Η ταπεινή μου επισήμανση αφορά το γεγονός ότι υπάρχουν σήμερα προσεγγίσεις που δε θεωρούν τα ανθρώπινα πάθη ως αδιαπέραστα, παγιωμένα, ανίκητα και μη αναστρέψιμα.
Η πιθανή ευρύτερη εφαρμογή των προσεγγίσεων αυτών που έχουν να κάνουν με την ψυχολογία και τις νευροεπιστήμες φυσικά, ίσως μπορεί να επιφέρει κάποτε μια διαφορετική εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας προς το θετικότερο. Αδιανόητο για την εποχή του ευφυούς αυτού στοχαστή και ακόμη και σήμερα μακρινό όνειρο. Τα όνειρα επιτρέπονται ακόμη σωστά; Σ.Κ.
Όλοι είναι ιδιοφυίες. Όμως αν κρίνεις ένα ψάρι από την ικανότητά του να σκαρφαλώσει σε ένα δέντρο, θα ζήσει όλη του τη ζωή πιστεύοντας ότι είναι ηλίθιο. Albert Einstein
“Ένας από τους βασικούς κανόνες του σύμπαντος είναι ότι τίποτα δεν είναι τέλειο. Η τελειότητα απλά δεν υπάρχει ….. Χωρίς ατέλειες, ούτε εσείς ούτε εγώ θα υπήρχαμε“. Stephen Hawking
“Κανείς δεν κουτσομπολεύει για τις μυστικές αρετές των άλλων ανθρώπων.” Bertrand Russell
«Η αναφορά ενός ηλίθιου για αυτά που λέει ένας έξυπνος άνθρωπος δεν μπορεί ποτέ να είναι ακριβής, γιατί ασυνείδητα μεταφράζει αυτά που ακούει σε κάτι που μπορεί να καταλάβει». ― Bertrand Russell, A History of Western Philosophy
“Αυτό ήταν εξαιρετική παρατήρηση”, λέω εγώ, όταν διάβασα ένα απόσπασμα σε ένα συγγραφέα, όπου η άποψή του συμφωνεί με τη δική μου. Όταν διαφέρουμε, εκεί τον ανακηρύσσω λάθος “– Jonathan Swift
«Στα άτομα, η παραφροσύνη είναι σπάνια. αλλά σε ομάδες, κόμματα, έθνη και εποχές, είναι ο κανόνας». ― Friedrich Nietzsche
Είμαι καλός άνθρωπος και αν κοιμάμαι στους δρόμους είναι επειδή δεν έχω που να πάω.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ακούνε με την πρόθεση να καταλάβουν, ακούν με την πρόθεση να απαντήσουν. Stephen Covey, educator, author, businessman, and speaker
“Ο κόσμος ανησυχεί για παιδιά που παίζουν με όπλα και εφήβους που παρακολουθούν ταινίες βίας. Φοβόμαστε οτι ένα είδος βίαιης κουλτούρας θα τους επηρεάσει. Κανείς δεν ανησυχεί για παιδιά που ακούν χιλιάδες κυριολεκτικά τραγούδια για πληγωμένες καρδιές, απόρριψη, πόνο, δυστυχία και απώλεια”. Nick Hornby
Βασικά ας ανησυχήσουμε για το πρώτο, αλλά ας ανησυχήσουμε κάπως και για το δεύτερο. Σ.Κ.
Η αλλαγή δεν είναι εύκολη… η αλλαγή του τρόπου ζωής σου σημαίνει αλλαγή όσων πιστεύεις για τη ζωή. Αυτό είναι δύσκολο… Όταν φτιάχνουμε τη δική μας δυστυχία, μερικές φορές προσκολλώμαστε σε αυτή ακόμη και όταν θέλουμε τόσο πολύ να αλλάξουμε, γιατί η δυστυχία είναι κάτι που γνωρίζουμε. Η δυστυχία είναι βολική. Dean Koontz
Μπορώ να υπολογίσω την κίνηση των ουράνιων σωμάτων, όχι όμως την ανθρώπινη παράνοια. Ισαάκ Νεύτων
Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος