Τι είναι το οργανικό ψυχοσύνδρομο (Ντελίριο);

Το οργανικό ψυχοσύνδρομο ή ντελίριο είναι οξεία ή υποξεία κατάσταση σύγχυσης και ψύχωσης (όπως ψευδαισθήσεις ή παραληρητικά ιδεώδη) που οφείλεται σε οργανική βλάβη και εξελίσσεται συνήθως σε ώρες έως ημέρες.

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα του ντελίριου;

Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν διαταραχή προσοχής, συνείδησης και προσανατολισμού, ψυχωτικά στοιχεία όπως ψευδαισθήσεις, διαταραχές λόγου συνήθως χειρότερα κατά τις νυχτερινές ώρες.

Ποιες καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν οργανικό ψυχοσύνδρομο;

Πιθανές αιτίες είναι λοιμώξεις, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, οξεία ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια, διαταραχές ηλεκτρολυτών, ενδοκρινικές διαταραχές (π.χ. υπερθυρεοειδισμός), νεοπλάσματα, τοξίκωση φαρμάκων ή ουσιών, και σοβαρές σωματικές παθήσεις.

Τι είναι η ψυχωτική διαταραχή στους ηλικιωμένους;

Σε ηλικιωμένους, κρίσιμα στοιχεία ψύχωσης μπορεί να οφείλονται σε οργανικές αιτίες (ντελίριο), άνοια ή πρωτοπαθή ψυχωτική διαταραχή όψιμης έναρξης, ανάλογα με την πορεία και τη συνοδό ψυχική κατάσταση.

Ποια είναι τα ψυχωτικά συμπτώματα σε αυτές τις ηλικίες;

Συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν αποδιοργάνωση σκέψης ή λόγου, παραληρητικές ιδέες, ετεροβαρείς ψευδαισθήσεις (ακουστικές, οπτικές) και διαταραχές ψυχοκινητικότητας ή συναισθηματικές διαταραχές.

Ποιες είναι οι κύριες διαγνωστικές επιλογές;

Απαιτείται πλήρης εργαστηριακός έλεγχος, απεικόνιση (CT/MRI), καρδιο-νευρολογικός έλεγχος, EEG ή oσφυονωτιαία παρακέντηση. Χρησιμοποιούνται μαζί με το κλινικό ιστορικό για να αποκλειστούν άλλες αιτίες ψύχωσης ή σύγχυσης.

Ποια είναι η βασική αντιμετώπιση του οργανικού ψυχοσυνδρόμου;

Η άρση της βασικής αιτίας συχνά οδηγεί σε ύφεση των συμπτωμάτων. Τυπικά χορηγούνται χαμηλές δόσεις αντιψυχωτικών, με στόχο την ισορροπία μεταξύ ανακούφισης και ελαχιστοποίησης ανεπιθύμητων ενεργειών.

Γιατί είναι σημαντική η σωστή διαχείριση στα ηλικιωμένα άτομα;

Οι ηλικιωμένοι έχουν μεγαλύτερη ευαλωτότητα σε παρενέργειες φαρμάκων λόγω βιολογικών αλλαγών, ενώ το οργανικό ψυχοσύνδρομο συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας και μακροπρόθεσμων επιπλοκών.

Οργανικό ψυχοσύνδρομο (Ντελίριο)

Τι είναι το οργανικό ψυχοσύνδρομο

Περιεχόμενα

Οργανικό ψυχοσύνδρομο είναι όρος που αναφέρεται στα συμπτώματα ψύχωσης και σύγχυσης που εκδηλώνονται με οξύ και ταχύτατο τρόπο σε ηλικιωμένους και οφείλονται σε οργανική βλάβη του νευρικού συστήματος ή και άλλων συστημάτων του ανθρώπινου οργανισμού. Άλλοι όροι που αναφέρονται στο ίδιο πρόβλημα είναι ντελίριο, οξύ παραλήρημα και οξεία συγχυτική κατάσταση.

Το οργανικο ψυχοσυνδρομο-ντελίριο είναι ένα σύνολο συμπτωμάτων μεταξύ των οποίων μπορεί να είναι :

ψυχωτικά
- ψευδαισθήσεις,
- παροδικές παραληρητικές ιδέες.
διαταραχή της προσοχής,
διαταραχή της συνείδησης
διαταραχή προσανατολισμού.
διαταραχή λόγου,
ψυχοκινητική διέγερση

Άλλα χαρακτηριστικά του ντελίριου

οξεία/υποξεία έναρξη (ώρες έως και ημέρες),
κυμαινόμενη πορεία των συμπτωμάτων στη διάρκεια του 24ώρου και επιδείνωσή τους τις νυκτερινές ώρες.
Συνήθως η αντιμετώπιση της αιτίας που προκαλεί ντελιριο οδηγεί σε άρση των συμπτωμάτων.

Οργανικό ψυχοσύνδρομο αίτια

Διαταραχές Κεντρικού Νευρικού Συστήματος : επιληψία, εγκεφαλίτιδα, εγκεφαλικό τραύμα, όγκος, αιμορραγία, απόστημα, Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
Μεταβολικές διαταραχές: Διαταραχές ηλεκτρολυτών, υπερ- ή υπογλυκαιμία, αφυδάτωση ή φόρτωση υγρών, διαταραχή οξεοβασικής ισορροπίας
Ενδοκρινολογικές παθήσεις : Υπερθυρεοειδισμός, παραθυρεοειδοπάθειες, κρίση υπεραλδοστερονισμού, επινεφριδιακή ανεπάρκεια.
Αιματολογικές: αναιμία, λευχαιμία
Καρδιολογικές: έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμία, καρδιοχειρουργική επέμβαση
Αναπνευστικές: ΧΑΠ, υποξία
Ηπατικές: ηπατική ανεπάρκεια, ηπατική εγκεφαλοπάθεια
Νεφρικές: Νεφρική ανεπάρκεια, ουραιμία, SIADH,
Νεοπλάσματα: κυρίως εγκεφαλικά, παρανεοπλασματικό σύνδρομο
Λοιμώξεις (AIDS, σύφιλη, νόσος Lyme, ερυσίπελας, αποστήματα),
Έκθεση σε περιβαλλοντικές συνθήκες: Τραυματισμοί, εγκαύματα, θερμοπληξία, αυξημένο υψόμετρο
Φάρμακα:
- αντιχολινεργικά, αναλγητικά, στεροειδή, αντιβιοτικά, αναισθησία, καρδιολογικά και αντιυπερτασικά, αντινεοπλασματικά κ.α. Ουσιαστικά, οποιαδήποτε ουσία έχει λάβει ή έχει διακόψει πρόσφατα ο ασθενής
- Ναρκωτικές ουσίες: τοξίκωση και στερητικό σύνδρομο
- Ψυχιατρικά φάρμακα: κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο, κακόηθες σεροτονινεργικό σύνδρομο

Πολύ πρόσφατη μελέτη (2024) καταλήγει στο ότι το ντελίριο ενέχει 39% αυξημένη πιθανότητα θανάτου και τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας μεταξύ των ηλικιωμένων ασθενών.

Διαφορά άνοιας από ντελίριο

Το ντελίριο διαφοροποιείται από τις άνοιες άλλες νευρογνωστικές διαταραχές στο ότι το πρώτο χαρακτηρίζεται από συνολική νευρογνωστική εξασθένιση και σύγχυση που έχουν αιφνίδια έναρξη, είναι παροδική και αυξομειώνεται ανάλογα με την υποκείμενη αιτιολογική κατάσταση ή αιτιολογία.

Η άνοια χαρακτηρίζεται πιο τυπικά από έκπτωση συγκεκριμένων νευρογνωστικών ικανοτήτων και είναι συχνά προοδευτική και πιο σταδιακή στην έναρξη. Τα άτομα με άνοια διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για ντελίριο το οποίο συχνά τίθεται ως πρόσθετη διάγνωση που χρήζει αξιολόγησης για τον προσδιορισμό της συγκεκριμένης αιτιολογίας του.

Ψυχωτική Διαταραχή στους Ηλικιωμένους: Αίτια, Συμπτώματα και Αντιμετώπιση

«Γιατρέ, εδώ και έξι μήνες ο πατέρας μου πιστεύει ότι μπαίνουν κλέφτες στο σπίτι. Τι μπορεί να του συμβαίνει;»

Η εμφάνιση ψυχωτικών συμπτωμάτων στους ηλικιωμένους δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Ωστόσο, η αιτιολογία και η θεραπεία διαφοροποιούνται σημαντικά σε σχέση με τους νεότερους ενήλικες.

Η ψυχωτική διαταραχή στην τρίτη ηλικία μπορεί να σχετίζεται με:

Οργανικό ψυχοσύνδρομο (π.χ. παραλήρημα)
Άνοια (όπως Alzheimer ή Lewy body dementia)
Πρωτοπαθή ψυχωτική διαταραχή (π.χ. όψιμης έναρξης σχιζοφρένεια ή παραληρητική διαταραχή, είναι σπάνια)
Ψυχωτική κατάθλιψη ή μανία με ψυχωτικά στοιχεία

Ποια είναι τα συχνότερα ψυχωτικά συμπτώματα στους ηλικιωμένους;

Τα ψυχωτικά συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν είτε ξαφνικά είτε σταδιακά και περιλαμβάνουν:

Παραισθήσεις/ψευδαισθήσεις (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές, γευστικές)
Παραληρητικές ιδέες (π.χ. καταδίωξης, ζηλοτυπίας, κλοπής)
Διαταραχές λόγου και σκέψης (ανοργάνωτος λόγος, ασυνάρτητες σκέψεις)

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνυπάρχουν είναι :

Σύγχυση (π.χ. απώλεια προσανατολισμού στο χρόνο και στο χώρο, αδυναμία αναγνώρισης προσώπων)
Ψυχοκινητικές διαταραχές (π.χ ανησυχία, διέγερση, εμβροντησία)
Διαταραχές συναισθήματος (π.χ. απάθεια, καταθλιπτική διάθεση, άγχος)

γυναίκα με σύγχυση και απώλεια προσανατολισμού

Αίτια ψυχωτικών συμπτωμάτων σε ηλικιωμένους

Η εμφάνιση των ψυχωτικών συμπτωμάτων στην 3^η ηλικία μπορεί να είναι είτε αιφνίδιας έναρξης είτε σταδιακής, σε κάθε περίπτωση όμως προκαλεί έντονο στρες στο οικογενειακό περιβάλλον του ηλικιωμένου και ταχεία κινητοποίηση για την αντιμετώπισή τους. Η αιτιολογία των ψυχωτικών εκδηλώσεων είναι συνήθως ένα κυρίαρχο ερώτημα και με αυτό θα ασχοληθούμε παρακάτω.

1. Ντελίριο

Όπως είδαμε και παραπάνω η εισβολή των ψυχωτικών συμπτωμάτων έρχεται πολύ σύντομα και απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση.

2. Άνοια

Η σταδιακή εμφάνιση ψυχωτικών συμπτωμάτων – όπως η καχυποψία, οι ιδέες κλοπής ή απιστίας – μπορεί να είναι ενδεικτική άνοιας, ιδιαίτερα τύπου Alzheimer ή Lewy body.

Στην περίπτωση αυτή, τα ψυχωτικά συμπτώματα αποτελούν μέρος της νευροεκφυλιστικής πορείας και απαιτούν συνδυασμένη ψυχιατρική και νευρολογική προσέγγιση.

Μάθετε περισσότερα για την άνοια

3. Πρωτοπαθείς Ψυχώσεις Όψιμης Έναρξης

Σε πολύ μικρότερο ποσοστό, οι ψυχωτικές εκδηλώσεις εμφανίζονται χωρίς προφανή οργανική ή νευροεκφυλιστική αιτία. Πρόκειται για όψιμες ψυχώσεις όπως:

Παραληρητική διαταραχή
Σχιζοφρένεια όψιμης έναρξης
Μανία με ψυχωτικά στοιχεία
Ψυχωτική κατάθλιψη

💡 Σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν παρατηρείται σημαντική έκπτωση μνήμης ή γνωστικών λειτουργιών, κάτι που τις διαφοροποιεί από την άνοια.

Υποβόσκουσα Ψυχοπαθολογία

Σε αρκετές περιπτώσεις, η ψύχωση στην τρίτη ηλικία αποτελεί εκδήλωση μακροχρόνιας, αδιάγνωστης ψυχοπαθολογίας.

Πρόκειται για ψυχοπαθολογία συνήθως μη θορυβώδη, που είτε :

διαλάθει της προσοχής του στενού περιβάλλοντος και κάποια στιγμή σε μεγάλη πλέον ηλικία πυροδοτούμενη ενδεχομένως από περιβαλλοντικό ψυχοπιεστικό ερέθισμα, παράγει το ψυχωτικό σύμπτωμα.
ξεκινάει σε μικρότερη ηλικία με γνωστά συμπτώματα χωρίς να έχουν αντιμετωπιστεί ποτέ

Παραδείγματα:

Παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας: καχυποψία, εμμονές, συγκρούσεις
Χρόνιο άγχος ή κατάθλιψη που δεν έτυχαν ποτέ θεραπείας

Διάγνωση και διερεύνηση ψυχωτικών συμπτωμάτων στους ηλικιωμένους

Η σωστή διάγνωση είναι κρίσιμη και προϋποθέτει ολοκληρωμένο ιατρικό και ψυχιατρικό έλεγχο. Συνήθως περιλαμβάνει:

Αιματολογικές εξετάσεις
Απεικονιστικό έλεγχο (CT, MRI, PET)
Άλλες εξετάσεις αν είναι αναγκαίο όπως ηλεκτροεγκεφαλογράφημα ή οσφυονωτιαία παρακέντηση

🩺 Η συμμετοχή πολλαπλών ιατρικών ειδικοτήτων (ψυχίατροι, νευρολόγοι, παθολόγοι) είναι συχνά απαραίτητη.

Θεραπεία: Πώς αντιμετωπίζεται η ψυχωτική διαταραχή στους ηλικιωμένους;

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία :